Köylü Sınıfı ve Taşra Krizi Yitirilen Bellek Dağılan Umutlar Kuruyan Topraklar

Toprağın Terk Edilişi ve Köylülüğün Sessiz Çöküşü

Yüzyıllar boyunca toprağa emek veren, üretimin bel kemiğini oluşturan ve kadim bilgeliğiyle hayatı ayakta tutan köylü sınıfı, 21. yüzyılın ilk çeyreğinde sistemli bir şekilde yok oluşa sürüklenmektedir. Bu yalnızca bir sınıfın çöküşü değil, aynı zamanda bir medeniyetin, bir geleneğin ve insanlıkla tabiat arasındaki bağın kopuşudur. Taşra dediğimiz yerler, artık nostaljik birer görüntüden ibaret kalmış, tarım toplumunun belleği silinmiş, topraklar terk edilmiş ya da sermayenin çıkarlarına kurban edilmiştir. Bu yazı, köylü sınıfının yaşadığı dönüşümün arka planını derinlikli biçimde analiz ederken, bu yok oluşun nedenlerini, sonuçlarını ve muhtemel çıkış yollarını irdelemektedir.

Köylünün Sosyo-Ekonomik Konumu Geçmişten Günümüze

Köylü, tarih boyunca sadece üretici değil; aynı zamanda taşıyıcı, koruyucu ve kültürel aktarımın en temel halkasıydı. Osmanlı'da reaya sınıfı olarak anılan köylü, toprağın sadık emanetçisiydi. Cumhuriyet döneminde ise "köylü milletin efendisidir" ifadesiyle bir nevi kutsandı. Ancak bu sözlerin ardındaki uygulama, köylüyü gerçekten yüceltti mi? Hayır. Çünkü tarım politikaları hiçbir zaman köylüyü kalkındıracak şekilde değil, çoğu zaman şehirlerin ihtiyaçlarına hizmet edecek biçimde şekillendirildi. 1950'lerde başlayan makineleşme ve ardından gelen yeşil devrimle birlikte köylü emeği giderek değersizleştirildi. Köylü, ya büyük tarım şirketlerinin taşeronu haline geldi ya da göç yollarına düştü.

1980 sonrası neoliberal politikalarla birlikte tarımda sübvansiyonların kaldırılması, küçük üreticilerin iflasını hızlandırdı. Serbest piyasa ekonomisinin "rekabet" adı altında dayattığı yapı, yerli tohumun yerini GDO'lu tohuma, geleneksel üretimin yerini tek tip sanayi tarımına bıraktı. Bu süreç, köylünün hem ekonomik hem de kültürel olarak tasfiyesini beraberinde getirdi.

Taşranın Krizi Kimliksizleşme, Göç ve İfsat

Köylü sınıfının çözülmesi, aynı zamanda taşra dediğimiz yerlerin de çözülmesidir. Eskiden dayanışma, sadelik, ahlaki normlar ve gelenekle yoğrulmuş olan taşra, bugün kimliksiz bir boşluğa sürüklenmiştir. Köylü nüfusunun şehirlere göç etmesiyle birlikte köyler boşalmış, kalan az sayıda insan yaşlanmış ve üretimden kopmuştur. Tarımsal faaliyetlerin yerini taş ocakları, HES projeleri, maden şirketleri ve betona dayalı rant düzeni almıştır.

Göç eden köylü ise şehirde de tutunamamıştır. Kentin gettolarında yaşayan, ne köylü kalabilmiş ne şehirli olabilmiş bir ara kimlik oluşmuştur. Bu kimlik, hem aidiyet duygusunu kaybetmiş hem de tüketim kültürünün kıskacında savrulmuştur. Eskiden üretimle var olan köylü, şimdi tüketimle var olmaya çalışmaktadır; ama bu tüketimin sürdürülebilirliği yoktur. Bu nedenle taşranın krizi sadece demografik bir değişim değil, aynı zamanda sosyo-kültürel bir yıkımdır.

Toprağın ve Tohumun İhaneti Yerli Üretimden Tekelleşmeye

Köylü sınıfının çöküşünde tarım politikalarının rolü büyüktür. Yerli tohumun yasaklanması, tarım ilacına bağımlılık, çiftçiye verilen desteklerin azalması ve ithalat politikaları, çiftçiyi borç batağına sürüklemiştir. Girdi maliyetlerinin artması (mazot, gübre, ilaç) karşısında ürün fiyatlarının baskılanması, çiftçiyi üretimden soğutmuştur. Tarlasını süremeyen, ürününü pazarlayamayan, borcunu ödeyemeyen köylü, toprağını ya satmış ya da terk etmiştir.

Bugün Türkiye'de tarım alanlarının büyük kısmı artık ya kullanılmıyor ya da büyük şirketlerin tekeline geçmiş durumda. Sözleşmeli tarım adı altında çiftçi emeğini satmakta ama karar mekanizmalarında yer almamaktadır. Yerli tohumun yerini çok uluslu şirketlerin patentli tohumları almış; bu tohumlar verimli gibi görünse de çiftçiyi sürekli dışa bağımlı kılmaktadır.

Maneviyatın ve Ahlakın Dağılması Taşrada Bozulan İlişkiler

Köylünün çözülmesi sadece ekonomik değil, ahlaki bir çözülmedir aynı zamanda. Eskiden imece usulüyle yapılan işler, şimdilerde ücretli işgücüyle yürütülmeye çalışılmakta; bu da toplumsal dayanışmanın sona ermesine neden olmaktadır. Köylünün maneviyatı, toprağa olan saygısından, kanaatkârlığından ve doğayla kurduğu dengeli ilişkiden beslenirdi. Bugün ise birçok köyde insanlar birbirine selam vermemekte, çıkar ilişkileri belirleyici olmaktadır.

Tarım toplumunun değerleri, sanayi toplumunun çıkar merkezli değerleriyle çatışmış ve bu çatışmadan kaybeden köylü olmuştur. Ne yazık ki artık birçok köyde zina, faiz, kumar gibi şehirde rastlanan kötü alışkanlıklar da yaygınlaşmış; maneviyatın yerini boşluk almıştır. Bu değer kaybı, taşranın krizini daha da derinleştirmektedir.

İklim Krizi ve Ekolojik Tahribat Tabiat da İsyanda

Tarımın sanayileşmesi ve köylünün devre dışı bırakılması, sadece toplumsal bir yıkıma değil aynı zamanda ekolojik bir felakete yol açmıştır. Monokültür tarım, pestisit kullanımı, yeraltı sularının aşırı çekilmesi, ormanların yok edilmesi gibi uygulamalar doğayı tahrip etmektedir. Küresel iklim krizi, en çok tarıma dayalı yaşam alanlarını vurmakta; kuraklık, sel ve don olayları üretimi tehdit etmektedir.

Köylü bilgeliğiyle bin yıllardır doğayla uyumlu yaşayan bir sınıftı. Bugünün şirketleşmiş tarım ise doğaya düşmandır. İklim değişikliğine karşı en büyük silah olan küçük ölçekli, yerel ve doğal tarım ortadan kaldırıldıkça, insanlık da geleceğini kaybetmektedir. Toprak artık bir ana değil, metaya dönüşmüştür.

Medya, Eğitim ve Algı Operasyonları Köylünün Gözden Düşürülmesi

Bugün birçok kişi, köylüyü "geri kalmış, eğitimsiz, çağdışı" gibi olumsuz etiketlerle anmaktadır. Bu algı, bilinçli bir medya ve eğitim politikasıyla oluşturulmuştur. Televizyon dizilerinde köylüler komik, saf ya da dolandırıcı figürler olarak gösterilmekte; eğitim sisteminde ise köy yaşamı küçümsenmektedir.

Oysa köylü, yaşamı sürdürülebilir kılan, doğayı koruyan, kadim bilgileri yaşatan bir sınıftır. Bu değerli belleğin itibarsızlaştırılması, aslında sistemin toprağı ve üretimi değersizleştirme çabasının bir sonucudur. Bu nedenle yeniden köylüye itibar kazandırmak, sadece bir sınıfın onurunu iade etmek değil; aynı zamanda insanlık onurunu ayağa kaldırmaktır.

VII. Çıkış Yolu Yeni Bir Tarım, Yeni Bir Taşra, Yeni Bir İnsan

Köylü sınıfının tasfiyesi, geri dönüşü olmayan bir kader değildir. Aksine, bu yıkımın içinden bir diriliş de mümkündür. Bunun için birkaç temel adım atılmalıdır:

1. Yerli ve küçük üreticiyi önceleyen tarım politikaları geliştirilmeli; sübvansiyonlar artırılmalı, çiftçinin borçları silinmeli.

2. Tohum ve su egemenliği yeniden yerelleştirilmeli; çiftçinin kendi tohumunu üretmesi desteklenmeli.

3. Taşra merkezli kalkınma projeleri, gençlerin köye dönüşünü teşvik etmeli; eğitim, sağlık ve altyapı olanakları güçlendirilmelidir.

4. Manevi, ahlaki ve kültürel uyanış, köylünün kendi değerlerine dönüşünü sağlayacak şekilde yeniden inşa edilmelidir.

5. Tarım liseleri, ziraat kooperatifleri ve üretici birlikleri yaygınlaştırılmalı, çiftçinin örgütlü gücü artırılmalıdır.

Köylüyü Diriltmeden Ülke Dirilmez

Köylü sınıfı, bir toplumun hem gıdasını hem ruhunu hem hafızasını taşır. Onun yok oluşu, sadece bir ekonomik yıkım değil, aynı zamanda kültürel ve manevi bir felakettir. Türkiye, eğer gerçek anlamda kalkınmak istiyorsa; önce toprağına, sonra bu toprağın gerçek sahibi olan köylüsüne sahip çıkmalıdır. Çünkü köylüsüz bir ülke, köksüz bir ağaç gibidir; ayakta kalamaz, meyve veremez. Taşra yeniden ayağa kalkmadıkça, merkez de çökecektir.

Köylüyü yeniden üretimin öznesi haline getirmek, sadece tarımsal bir mesele değil; aynı zamanda siyasal, kültürel ve insani bir meseledir. Bu mesele, çözülmeden hiçbir kalkınma sürdürülebilir olamaz. O hâlde, yeni bir yolculuk başlatmanın ve toprağa yeniden yönelmenin vakti gelmiştir ve geçmektedir...Ya yok olacağız ya da olacağız....

Erol Kekeç/27.07.2025/Namazgah/İST

İncire ve Zeytine Yemin Olsun Ki Bir Medeniyetin Çöküş Belgesi

“İncire ve zeytine andolsun...” (Tîn Suresi/1)

Kur'an, bazı varlıklar üzerine yemin eder. Bu yeminler gelişigüzel değildir. İncir ve zeytin; sadece meyve değil, bir medeniyetin, bir doğallığın, bir barışın, bir ömrün ve kadim bilgeliğin sembolüdür. Allah’ın bu iki kutsal bitki üzerine yemin etmesi, onların sadece biyolojik varlıklar değil, aynı zamanda insanlık için taşıdığı misyonu vurgular.

Ama şimdi... Bu yeminin anlamı tersyüz edilmiş durumda. Bugün iktidarların “kalkınma” ve “enerji” adı altında yaptığı şey; zeytinlikleri yok ederek, toprağa ve ruha ihaneti yasallaştırmak oldu. Bu artık sadece bir çevre sorunu değil. Bu, doğrudan bir ahlâk sorunu, bir iman sorunu, gelecek nesillerin hakkını gasp etme sorunu haline gelmiştir.

Dolar ve Euro'ya Yemin Eden Anlayış

Bir zamanlar kutsal değerler uğruna yapılan yeminler vardı. Şimdi ise yeminler farklı:

“Dolara ve Euro'ya yemin olsun ki bu toprakları madene açacağız. Sıcak para için, dış borçları çevirebilmek için, enerji üretimini artırmak bahanesiyle ekini ve nesli feda edeceğiz.”

Yeni düzenin yemini budur. Bu yeminde zeytine, incire, suya, ormana yer yoktur. Bu yemin, doğanın değil, doların ve çıkarın hizmetindedir.

“İnsanların elleriyle yaptıkları yüzünden karada ve denizde fesat çıktı.” (Rum Suresi/ 41)

Bu ayet sanki bugün için inmiş gibidir. Ormanlar yok edilir, zeytinlikler maden alanlarına çevrilir, yerli halk susturulur, muhalif sesler “kalkınma düşmanı” ilan edilirken; bu ayet adeta bir çığlık gibi yankılanıyor.

Pakistan'dan Türkiye'ye Aynı İklim Oyunu

Pakistan’ın önce “iklim değişikliği anlaşmasını” onaylaması, ardından bir “iklim yasası” geçirmesi; güzel bir adım gibi görünse de bu yasa ile birlikte doğa koruma bölgelerinin enerji şirketlerine açılması da sağlandı.

Türkiye’de de benzer bir süreç işliyor. Önce çevreyi korumaya yönelik yasalar çıkartılıyor; sonra “istisna” maddeleriyle bu yasalar delik deşik ediliyor. Zeytinlikleri koruyan yasaların arkasından çıkarılan “torba yasalar” ile zeytinlik alanlar enerji yatırımları için kolaylıkla maden sahalarına dönüştürülüyor.

Yani önce “ahlâken biz doğayı koruyoruz” mesajı veriliyor, sonra gerçekte doğa talan ediliyor. Bu bir “çift yüzlülük stratejisidir. Bu, ifsadı ıslah gibi gösterme sanatıdır.

“Onlara, ‘Yeryüzünde bozgunculuk yapmayın’ dendiğinde, ‘Biz ancak ıslah edicileriz’ derler. Haberiniz olsun! Asıl bozguncular kendileridir ama farkında değiller.” (Bakara Suresi/11-12)

Bu ayet, günümüzün çevre politikalarını birebir tarif ediyor.

Zeytinliğe Kepçe Girdiğinde İnsanlığın Başı Eğilir

Zeytin bir ağaç değil, bir hafızadır. Bin yıllık bir zeytin ağacı; Roma’yı, Selçukluyu, Osmanlı’yı ve Cumhuriyet’i görmüş olabilir. O ağaç, sadece meyve vermez, bir zamanın tanığıdır.

Ama şimdi... O zeytinliklere iş makineleri giriyor. Çocukların üzerine gölgesini düşürdüğü ağaçlar, artık enerji santralleri için yok ediliyor. Hem de “milli çıkarlar” adına.

Şu soruyu sormak gerek:

Bir devlet, kendi halkını göz göre göre yoksullaştırır mı?

Bir yönetim, binlerce yılda oluşan ekosistemi üç beş yıl içinde bitirir mi?

Bir milletin mirası, bu kadar kolay harcanabilir mi?

Ekinin ve Neslin İfsadı

“Allah’ın yarattığı ekini ve nesli yok etmek için şeytanla işbirliği yapanlar vardır.” (Bakara/205)

Bakın ne kadar açık, Ekin, yani tarım. Nesil, yani gelecek kuşaklar. Bunların ikisi birden hedef alındığında, artık ortada masum bir "kalkınma" gayreti yoktur. Bu doğrudan bir fesat hareketidir.

Zeytinlikler, tarım arazileri, su havzaları yok ediliyor. Bu sadece bugünü değil, çocuklarımızın yaşayacağı yarını da karartmaktır. Çünkü doğaya yapılan her tahribat, birkaç yıl içinde dönüp insanı da yıkıma sürükler.

“Sizce Biz Size Kötü Bir Şey Yapar mıyız?” Diyenlerin Müjdesi Talan

Yetkili ağızlardan gelen şu cümleyi tekrar hatırlayalım:

“Siz hiç bizim sizler için kötü bir şey yapacağımızı düşünür müsünüz? Bekleyin neler olacak.”

Bu cümleyi duyunca sormak gerekir:

• Zeytinlikler kesildikten sonra hayatımız mı düzeldi?

• Ormanlar yakıldıktan sonra ekonomi mi büyüdü?

• Maden sahaları açıldıktan sonra halk mı zenginleşti?

Hayır. Her “müjde” denilen şeyin ardından bir felaket geldi.

Bir müjde verildi, döviz patladı.

Bir müjde verildi, doğalgaz faturaları katlandı.

Bir müjde verildi, gıda fiyatları tırmandı.

Bir müjde verildi, çocuklarımız zehirli topraklarda büyümeye başladı.

O halde bu “müjde” denen şey nedir?

Bir illüzyondur.

Bir aldatma yöntemidir.

Bir masumiyet süsü verilmiş ifsat operasyonudur.

Kaz Dağları'nda Altın Uğruna Kesilen Hayat

Kaz Dağları'nda yapılan altın madeni faaliyetleri sırasında yüzbinlerce ağaç kesildi. Siyanürle toprağın içinden altın ayrıştırıldı. Bu bölgedeki yer altı suları, ekosistem, orman örtüsü büyük zarar gördü. Oysa bölge halkı, tarım ve turizmle geçiniyordu.

Bugün orada ne var?

Büyük bir yıkım.

Ve “ekonomiye katkı” bahanesiyle yok edilen doğa.

Bu Bir Seferberliktir, Direniştir, İman Testidir

Bugün zeytinliklere sahip çıkmak; sadece bir çevreci refleks değil, bir inanç, bir adalet ve bir insanlık borcudur.

Zira Allah, zeytine yemin etmiştir.

Ve biz, o yemin edilen ağacı yok sayarsak; kendimizi yok saymış oluruz.

Zeytini korumak, hayatı korumaktır.

Zeytini savunmak, yarını savunmaktır.

Zeytin ağacının altına taş koyanlar, insanın boynuna zincir vurmaya çalışmaktadır.

Bugün, “kalkınma” adı altında yapılan her tahribat karşısında susan her vicdan, yarın kendini kendi çocuğunun sorularına karşı savunamayacaktır.

“Baba, neden bu ağaçları korumadınız?”

“Anne, neden toprağımızı sattınız?”

“Neden bize çorak topraklar, zehirli meyveler, kirli sular kaldı?”

Yol Haritası-Ne Yapmalı?

1. Yasaları İzleyin: Torba yasa adı altında çevre koruma kanunlarının delinmesine itiraz edin. Sivil itaatsizlik anayasal bir haktır.

2. Zeytinliklerde Nöbet Tutun: Gece gündüz orada olun. Bu sadece bir alan değil, bir namustur.

3. Bilgilendirme Yapın: Sosyal medya, mahalle toplantıları, imamlar, öğretmenler, muhtarlar... Herkes bu konuda bilinçlendirilmeli.

4. Kültürel Sahiplenme: Zeytin türküleri, zeytin festivalleri, halk hikâyeleri... Bu mirası sadece fiziki değil, kültürel olarak da koruyun.

5. Kur'an Bilincini Diri Tutun: Zeytine yemin eden Allah’ın, bu ağacı bize emanet ettiğini unutmayın. Bu bir iman meselesidir.

Son Söz Yerine,

Bu çağın en büyük yalanı şudur:

“Biz sizin iyiliğiniz için doğayı feda ediyoruz.”

Hayır!

Siz kendi iktidarınız için bizi feda ediyorsunuz.

Ve bunun adına da ıslah diyorsunuz.

Ama biz biliyoruz:

Kur'an, sizin kim olduğunuzu 1400 yıl önce haber verdi.

Ve dedi ki:

“Onlara ‘Yeryüzünde bozgunculuk yapmayın’ denildiğinde, ‘Biz ancak ıslah edicileriz’ derler. Asıl bozguncular kendileridir, fakat farkında değiller.” (Bakara,/11-12)

Zeytine yemin eden bir Rabbe iman edenler için bu ayet yeterlidir.

Ve bugün bu yemin, bir eylem çağrısıdır.

Zeytine sahip çık, geleceğe sahip çık...

Bahadır Hataylı/23.07.2025/Sancaktepe/İST