Türk Töresinin Unutulan Nefesi Üzerine-Göçebe Gölgelerden Göğe Uzanan Betonlara

  

Düşün ki ufuk çizgisinin insan yüreği kadar geniş olduğu bir bozkırdasın. Toprak göğün eteğini kavramış, şafak kızıllığıyla alnına sürme çekmiş. Göz alabildiğine serili ak otağlar bulutlarla kardeş olmuş,çitlenmiş çadır ipleri rüzgârın tellerinde bir kopuz sessizliği çalıyor. İşte bizim medeniyetimizin ilk harfi bu boşlukta yankılanır: “Dünya geçicidir.” Bu cümleyi çadır direklerine oyar gibi oyduk zihnimize. Huzuru bozacak, gönlü ağırlaştıracak, kul ile Hâlık arasına kibir duvarı çekecek her türlü fazlalığı terk ettik. Atın yelesine tutunduk, toprağı misafir bildik, eşyaya hükmedip esiri olmadık. Ne zaman ki otağ yerini saraya, yün kaytan yerini beton şeride bıraktı; çadır direğine işlediğimiz o cümle de mazinin kavruk sayfalarına tıkılıp kaldı.

Göçebe Ruhun İnşası

Türk boylarının barınak ihtiyacı, sıradan bir mimari mesele olmaktan ziyade, dünyaya bakışlarının derin bir yansımasıydı. Otağ, yalnızca rüzgârı içeri alıp yağmuru dışarıda tutan bir örtü değildi; fani âleme çizilmiş tevazu sınırıydı. Bir direğin üç ayaklı istikrarına yaslanan yurt, ‘dünyanın direği’ olsaydı da yıkılacak kadar faniydi. Bu bilinç, insanı at sırtında değil gönül üzerinde taşıdı: “Misafirsiniz, eşyaya bağlanmayın.”

Göçerken toprağı yaralamadık; yarın geldiğimizde bereket bulalım diye. Ne zaman konakladıysak su gözelerinin başında barış tohumu ektik; devlete, ilme, söze, töreye. Tarih, Türk’ün girdiği yerde; hayvanına su yolu, insanına ticaret yolu, zulme uğrayanına adalet yolu açtığını yazar. Zira otağ kurduğun yerde barış, otağ söktüğün yerde izzet bırakmak, atalarımızın yazısız kanunuydu.

Kibir Kapısından İçeri Girerken

Ancak asırlık takvimde bir yaprak sararıp koptu: Osmanlı’nın gerileme dönemi. Batı’nın sanayi borazanından yükselen buhar, tüfek, banknot ve vitrin ışıkları, uzak dalgalar gibi payitaht surlarına çarptı. Top güllesiyle yıkamadıkları kaleyi, tüketimle içerden çökerttiler. Çadır direğinin gölgesi saray koridorlarına uzandı, orada yitirildi. Yün keçelerin yerine barok perdelere özenmek, otağını söküp köşke sığınmak, ruhu dairesel huzurundan dikdörtgen yalnızlığına hapsetmek demekti.

Modernleşme uğruna göçebe mantığa ‘ilkel’, yerleşik düzene ‘ilerleme’ damgası vuruldu. Oysa mesele yerinden olmak değil, yerini unutmak, ev bark edinirken edebini kaybetmekti. Taş ev değil, kalbe örülen taş duvar tehlikeliydi.

Seküler Dünyanın Plastik Cenderesi

Bugün şehir siluetlerine bak; Çelik gökdelenler göğe meydan okur, ama ruhsuz dururlar. Yağmur yağdığında otağ bezini kokutan toprak artık asfalt kokusuyla karşılar bizi. Beton kolonlar sağlam görünebilir; ama İstanbul’u İstanbul yapan gönül sütunlarıdır, Topkapı’nın avlusunda yankılanan “Eyvallah” sedasıdır.

Kapitalizm, insanı sonsuz ihtiyaç üreticisi, doyumsuz tüketici kıldı. “Ebedî yaşarmışçasına” alışveriş yapan kalabalık, aslında mezar taşına kredi borcu yazar. Malların, markaların, meşgalelerin yedeğinde ömür tükenir; kâinatın misafiri olduğunu unutan varlık, kendini saray sahibi sanar. Çadırının kapısını şafakla açan, güneşle toplayan nenelerimizin kanaatkâr duası yerini, ‘indirim kuyruklarında ezilmeyi’ kutsayan reklam mottolarına bıraktı.

Töre Neyi Emrederdi, Biz Ne Yaptık?

• Adalet: Timur otağı nereye kursa, en önce kadıyı, toy meclisini kurardı. Bugün adalet sarayları devasa, adaletin kendisi cüce.

• Merhamet: Yaz kış ordugâhta aş ocağı tüter, yolcu doyurulurdu. Şimdi sokakta aç yatan çocuğu, ‘görüntü kirliliği’ diye bez afişle saklıyoruz.

• Zalime Başkaldırı: Ergenekon’dan çıkan millet, zincire tahammül etmedi. Şimdi küresel şirketlere, finans kartellerine, medya baronlarına eklemlenmiş itaat yıldızı taşırken özgürlük narası atıyoruz.

Töre, insanı sıradanlaşmaktan değil, zulme ortak olmaktan korurdu. Evler yükseldi, gönüller çölleşti; ekranlar büyüdü, hikmet küçüldü; şehirler kabardı, merhamet kurudu. Hâlbuki otağda çay karıştıran tahta kaşık, altın kaşıktan daha yüksek bir hatıra saklar: Toprak kokusunu, ortak sıcaklığı, sohbeti.

Kapı Önünde Bekleyen Hesap

Bu gidiş nereye? Beton kulelerimiz, plastik oyuncaklarımız, tek kullanımlık mutluluklarımız var. Ama otağ direğine kazınan uyarı hâlâ geçerli: “Dünya geçicidir.” Toprağa çivi çakıp sonsuzluk taslamak, yılkıya bırakılmış atın yularını unutmak gibidir; o at bir gün sahibini arar. Ruh, otağını kaybedince nereye sığınır?

Faturası ağır olacak bir savruluşun eşiğindeyiz. Tüketim tanrısına adak diye sunulan zamanımız, infak etmediğimiz heybeden eksilecektir. Göçebeyken rüzgâr yönümüze secde ederdi; şimdi klima pervanesi altında bir tutsaklığın soğuğu titretir içimizi.

Yık Betonu, Yasla Dizini Toprağa!

Ey kendini sonsuza dek yaşayacak zanneden şehirli! Ayağındaki ayakkabıyı çıkar, tümsekli bozkır toprağına bas. Dizindeki pantolonu sıva, çömel, avuçla kudret denen o çamuru. Hisset: Senin asıl kalıbın toprak, otağın sema, yoldaşın rüzgârdır.

• Töreye Dön: Modernlik adını verdiğin taklidi sök at. Yeniden kanaat öğren, az eşyayla çok bereket mevsimine gir.

• Mazluma Omuz Ver: Kredi kartıyla değil, gönül kartıyla borç öde. Aç komşu varken tok yatan, otağdan değil, beton mezarından farksızdır.

• Zalime Meydan Oku: Tüketim devlerinin reklam koridorlarına kurutulmuş bozkır otu savur. Suyu haksızca satana, havayı plastik poşete hapseden sisteme “dur” de.

• İhlaslı İmar: Yurt kurmak yine mümkündür; yurt, yürek demektir. Binayı yık demiyorum; betonuna merhamet, çimentosuna adalet, penceresine pudak yüzü koy diyorum.

Yeniden Otağ Kurmanın Yedi Adımı

1. Eşyayı Azalt: Her fazla eşya, kalbine çakılmış bir çividir. O çiviyi sök, kanaat çadırını ger.

2. Tüketimi Düzene Sok: “İhtiyaç” sandığın şeylerin büyük kısmı nefsine kurulmuş pazar tezgâhıdır. Kapattığın her tezgâh, mazlumun sofrasına düşen ekmek demektir.

3. Dijital Göçebe Ol: Cihazlara esir değil, onları yörük kıl; işini görsün, ruhunu kemirmesin.

4. Toprakla Barış: Bir saksı da olsa toprağa tohum koy, her filiz otağ ipidir; seni yere bağlar, göğe yükseltir.

5. İnfakı Dirilt: Atalar yola çıkarken kapıya bir tas aş asar, "Yoldan geçen nasiplensin" derdi. Maaş gününde mazlumun payını ayır, modern zekâtını artır.

6. Sözü Temiz Tut: Töre, dilde başlar. Lüzumsuz lafı at, hikmetli kelamı yeşert. Sosyal medya bağırışını otağ bahçesinde dua sessizliğine çevir.

7. Direniş Kültürü İnşa Et: Krediye, faize, haram kazanca “hayır” demek, tarihte Hun kalkanı kadar şerefli direniştir.

Geleceğe Çakılan Direk

Çadır direğini bugün uzaya fırlattığımız metal roketlerle kıyaslama. O direk, göğün semtine uzanan manevi bir paraboldü. Ahşap olmasına rağmen yıldızlarla bağ kurdu. O direk sayesinde kutup yıldızını pusula, gece göğünü çatı kıldık. Göçebe ruhun asıl hedefi, haritayı değil kaderi okumaktı.

Bugünün çocukları, gökdelen camında yansıyan kendi hayaletlerini izliyor. Otağda büyüyen çocuk ise kapı eşiğinde göğe bakar, yıldız sayar, kaderle konuşur. Beton bizi yıldızlardan kopardı; ekranlar gök kubbenin yerini aldı. Ve hepimiz, oyun bitince fişi çekilebilecek sanal varlıklar hâline geldik.

Hesap Vakti-Yanan Çadırın Dumanı

Unutma, Otağ yanarsa dumanı dümdüz göğe yükselir, seccade olur, dua olur. Beton yanarsa, karbondioksit bulutu olup ciğerine iner, felaket olur. Hangisini tercih edeceğini sen bilirsin. Dünya geçici deyip çimen üstünde oturmak mı, yoksa geçiciliği unutturan plazalarda faniliği ertelemek mi?

Tarih, ‘dünyevileşirken ruhunu kaybeden milletlerin’ ibret sayfalarını gösteriyor. Kudüs’ü, Semerkant’ı, Endülüs’ü göğe kaldıranlar, adaleti ve tevazuyu mimarinin harcına katmışlardı. Bu harç zayıflayınca abide de, medeniyet de çöktü.

Bugün kapitalizmin serap vadisinde koşan bizler, aynı yanılgının eşiğindeyiz. Tüketimin kof kahramanlığına övgüler dizen medya sihirbazı, kalın cüzdanlı ama boş kalpli “küresel gezgin” figürünü önümüze kahraman diye koyuyor. Oysa hakikî kahraman, otağını yüreğinin üstüne kurup mazluma yurt olandır.

Yerine Bir Bozkır Fermanı

Ey insan!

Çadırdan saraya, saraydan betona, betondan sanal ekrana savruldun. Her yeni konakta eskiyi unuttun. Otağını söktüğün yere merhamet tohumu ekmeyi terk ettin. Şimdi bu kelimeleri, kapanmak üzere olan bozkır ufkuna son bir ferman gibi yazıyorum:

Ya çadır direğini yeniden dikersin, ya beton mezarının çatısını kendi ellerinle sıvazlarsın.

Bu bir tehdit değil, hatırlatmadır; bir öfke değil, uyandırmadır. Çünkü dünya gerçekten geçici — otağ kadar geçici, kulak ver! Sana emanet bırakılan her şey, gönlündeki otağın ipidir. O ip koparsa, rüzgârın zift kokar, akşamın nurunu kaybedersin.

Bugün, göçebe atalarına layık olmanın tek yolu;

• Adaleti yeniden diriltmek,

• Merhameti civanmertlikle süslemek,

• Tüketimi dizginleyip paylaşmayı çoğaltmak,

• Beton kulelere değil, göğe açık gönül çadırlarına sığınmaktır.

Gecenin karanlığında otağa düşen son kıvılcım sönmeden uyan! Her kıvılcım yeni bir dirilişin ocağıdır. Diriliş, çadırlarda doğdu; beton odalarda doğamayacak kadar narindir. Şimdi son nefesini değil, ilk nefesini alır gibi derin, yürekten bir “Bismillah” çek ve direğini göğe dik.

Bozkır rüzgârı ipini çözmeden, gök kubbe çadırını indirmeden, tüketim ateşi otağını tutuşturmadan; hatırla ki sen misafirsin. Ve misafir, ev sahibine karşı edep sancağı taşır. O sancak düşer, töre yıkılırsa; ne saray, ne beton, ne çelik kalır. Yıkılacak olan yalnızca eşyaların değil, ruhunu tutsak eden zincirlerin olur. Zincir kırılır; otağ yeniden kurulur. Otağ kurulur, insan yeniden insan olur.

Son sözüm, Otağını kur, ruhunu kurtar!

Erol Kekeç/20.07.2023/Sancaktepe/İST

NOT: Dedem Hacı Burhan ve Babamın nasihatleri ve töremiz hakkında onlardan öğrendiklerimi sizlerle paylaşmak istedim....Babamın Bana dediği işte evladım Türk budur... 

Hükümdarlığın Gölgesinde Bir Gerçeklik Taşlaması

 

Bir gün Behlül, sarayın taş avlusunda, güvercinlerin gölgesine sığınmış, bir sütunun dibine yaslanmış, sırtını gün ortasının rehavetine vermiş, kısa bir uykuya dalıvermişti. Ne başında bir yastık vardı, ne de üstünde bir örtü; lakin gözlerinde dünyanın bütün huzuru...

O sırada Harun Reşid, bahçede gezinirken Behlül’ü uyur vaziyette gördü. Hükümdar olmanın verdiği o tanıdık sabırsızlıkla seslendi:

“Behlül! Kalk! Yatmak zamanı mı şimdi?”

Behlül gözlerini araladı, yüzünde asırlık bir uykudan uyanmış gibi bir huzursuzluk vardı. Uykunun sıcacık bağrından zorla koparılmış gibiydi. Kaşlarını çattı, dudaklarını büzdü ve hafifçe doğruldu:

“Ne diye uyandırırsın beni ey halife?” dedi. “Ben rüyamda hükümdar olmuştum.”

Harun Reşid kahkahayı bastı, o bildik özgüvenle:

“İşte rüya bu ya Behlül! Uyandın mı biter gider. Hükümdarlık dedin mi işte o kadar...”

Behlül sustu, ama o sükût, söylenecek sözlerin taşlaştığı bir andı. Başını kaldırdı, gözleri Harun’un gözlerine çarptı. Gölgeden çıkmış bir kelâm gibi dimdik, açık, net:

“İşte,” dedi, “senin hükümdarlığınla, benim rüyamdaki hükümdarlığım arasındaki fark da bu! Benimki uyandığımda bitti... Seninki ise uyuduğunda bitecek!”

İşte bu söz, bir hükümdarın altından tahtına atılmış bir taş gibiydi. Ve bu hikâye, sadece bir rüya meselesi değil, tüm zamanlara yayılmış bir hakikat aynasıydı.

Gölgenin Ucundaki Tahtlar

Hükümdarlık, dışarıdan bakıldığında süslü bir halı gibidir. Üzerine basan parmaklar, desenlere kapılır; ama o halının altı hep kirli bir sırla örtülüdür. O sır; korkudur, ikiyüzlülüktür, gösteriştir, sonsuzmuş gibi gösterilen geçiciliktir.

Behlül bunu bilirdi. O yüzden sarayın kenarında yatar, rüyasında hükümdar olur ama sabah kalktığında o rüyaya gülüp geçerdi. Çünkü rüyasında hükümdar olmak, bir taht sahibi olmaktan daha çok hakikate yakındı. Çünkü o tahta tutkun değildi, hakikate susamıştı.

Oysa Harun Reşid’in hükümdarlığı, uyanıklığın kabusuydu. Uyandıkça derinleşen bir düş, sustukça büyüyen bir kibrin hikâyesiydi. Tahtın her gün bir yanı çürürken, yeni çiçeklerle süslenir, ölüm korkusu içindeki yaşama benzerdi.

Sarayın İçindeki Sarhoşluk

Behlül’ün sözleri, sadece bir ironi değil, zamanın diline yazılmış bir hicivdir. Çünkü asıl rüya, sarayda uyanık geçirdiğimiz hayatın ta kendisidir.

Bugün de nice Harunlar var ki, kendini tahtların ebedi sahibi sanıyor. Kravat değişmiş, saray yerini cam kulelere bırakmış ama zihniyet hâlâ aynı:

“Ben varsam düzen var, ben gidersem kaos başlar!”

Ve Behlüller? Onlar hâlâ sokak aralarında, eski park köşelerinde, kuytularda yaşıyorlar. Bazen bir delilikle, bazen bir hikmetle konuşuyorlar ama kimse onları ciddiye almıyor. Çünkü gerçekler, bir hükümdarın sofrasında susar; ama rüyaların gölgesinde konuşur.

Hükümdarlıklar ve Uyanıklıkların Sonu

Behlül demedi ki: “Ben rüyamda memleketi refaha çıkardım.” Demedi ki: “Altınlar saçtım, adalet dağıttım.”

O sadece “hükümdar oldum” dedi.

Çünkü hükümdarlığın özünde bir rüya vardır. Gerçekliği simüle eden ama kendisi gerçek olmayan bir hayal… Uyandığında kalmaz.

Ama Harun’unki? O gerçek zannedilen bir hayaldi. O, kendi rüyasını millete dayatanlardandı. “Benim rüyamı paylaşmazsan, uyanamazsın” diyenlerden…

Behlül’ün gözünde, bu en büyük uyurgezerlikti.

Bugünün Harunları ve Behlülleri

Bugün öyle çok Harun var ki... Mikrofon başında bağıranlar, kürsüde nutuk atanlar, ekranlarda kendini alkışlatanlar… “Ben olmazsam, siz yoksunuz” diyenler. Rüyayı değil, halkın uyanıklığını hedef alanlar.

Ve Behlül’ün çağdaş torunları? Onlar mizahla gülüyor, taşlamayla konuşuyor. Bazen bir karikatürde, bazen bir sokak şarkısında, bazen bir sosyal medya gönderisinde dile geliyorlar:

“Senin gücün fiş prizine bağlı, bizimki uyanmaya!”

“Senin saltanatın maaş bordrosuna, bizimki vicdana!”

Taşlamanın Gölgesinde Bir Hakikat

Behlül o sözüyle yalnız Harun’a değil, çağlara taş attı:

“Senin hükümdarlığın, uyuyunca biter!”

Zira hiçbir iktidar sonsuz değildir. Her saray, bir gün virane olur. Her alkış, bir gün susar. Her yalan, bir gün düşer. Ama hakikat? O Behlül gibi bir köşede uyurken bile hayat bulur.

Uyuyanlar ve Uyandıranlar

Bazı insanlar uyanmak istemez. Onlar, rüyada sarayda olmaktan memnundur. Behlül gibilerin sözü onları rahatsız eder.

Çünkü Behlül, zihni uyandırır. Harun’un hükümdarlığı ise bedeni yönetir. Zihin uyanınca, beden durur. Bu yüzden her devrin Harun’u, Behlül’e kızar. Onu susturmak, yok saymak, hafife almak ister.

Ama Behlül susmaz. Çünkü o, rüyasında bile gerçekleri anlatır.

Bir Rüyanın Ardında Kalan Gerçeklik

Harun Reşid belki gülüp geçmişti. Ama o gülüş, içten değildi. Çünkü Behlül’ün sözleri, tahtının altına serilmiş bir gerçeği açık etmişti.

Behlül rüyasında hükümdar olmuştu. Ama uyandığında hükümdarlığı bitmişti.

Harun ise her uykusunda tahtını yitirir korkusuyla yaşardı. Çünkü onun tahtı; halkın uykusuna, dalkavukların alkışına, vezirlerin yalanına bağlıydı.

Rüyalarla Kurulan Saltanatlar

Nice liderler gördü bu dünya…

Kendini rüya gibi anlatan, “milletin rüyası benim” diyen… Ama halk uyanınca kaçacak delik arayan…

Behlül gibiler ise hep kenarda kalır. Çünkü hakikatin tahtı yoktur. Ama vicdanı vardır. Ve vicdan, ne uyur ne unutulur.

Bir Rüyanın Gerçek Hükmü

Behlül bize bir şey gösterdi:

Rüya ile hüküm arasında fark yoktur, eğer hüküm hakikate değil, hayale dayanıyorsa.

Bugünün hükümdarları, bir sabah ansızın uyanacaklar. Belki bir ses, bir itiraz, bir cümle, bir fısıltı ile… Belki bir çocuk kahkahasıyla…

Ve o gün geldiğinde, anlayacaklar ki:

“Hükümdarlık bir rüyaydı. Biz, Behlül’ü ciddiye almalıydık.”

Bahadır Hataylı/30.06.2025/Sancaktepe/İST 

Hakikat ve Batıl Arasındaki Savaş

Bir Tefekkür 

İnsanın doğasında, arayış ve sorular vardır; hayatın anlamını, varoluşunu, eylemlerinin sonuçlarını sorgular. Bu soru ve sorgulamalar, insanın en temel özelliklerinden biridir. Sebe Suresi'nde de bahsedilen hakikat ve batıl arasındaki mücadele, insanın içsel yolculuğunda karşılaştığı en büyük ve sürekli savaşlardan biridir. Ayetler, gerçeğin kesin zaferini, batılın her zaman çöküşünü vurgularken, insanın doğru yolu ararken karşılaşacağı engelleri de gözler önüne seriyor.

Bu yazıda, Sebe 47-49 ayetlerine odaklanarak, hakikat ve batıl arasındaki ilişkiyi, insanın bu yolda karşılaştığı bahaneler ve zihinsel engelleri, Allah’ın hidayet ve azap mesajını sorgulayıcı bir bakış açısıyla detaylı bir şekilde ele alacağız. Bu yazı, derin bir tefekkür, öğüt, ve uyarı mesajı taşır. Yazının amacı, bu ayetlerin günümüze ne kadar derin bir çağrıda bulunduğunu ve bireylerin, toplumsal yapıların bu mesajları nasıl anlaması gerektiğini açıklığa kavuşturmak olacaktır.

"Sebe 47-49" Ayetlerinin Temel Mesajı

Bu ayetlerin ilk kısmı, Allah'ın gönderdiği mesajları doğru bir şekilde aktaran peygamberin, ücret ve çıkar için hareket etmediğini vurgulamaktadır. Bu, nefsin arzularına ve dünya çıkarlarına bağlı bir yaklaşım değildir. Peygamberler, yalnızca Allah’ın iradesini aktarmak için varlardır ve hakikat onların en temel amacı ve varoluşudur.

Ayetlerin devamında, hakikat ve batıl arasındaki zıtlık açıkça ortaya konmaktadır. Hak geldiğinde, batıl asla gerçek bir karşılık oluşturamaz. Batıl, yalan ve yanıltıcı her şey gibi geçici ve geçersizdir. Allah’ın gerçekleri karşısında batıl her zaman yok olmaya mahkûmdur.

Rüya gibi gelen geçici zevklerin ardında bir gölge olduğunu anlamak, insanın farkındalık seviyesini yükseltir. Ve nihayetinde, suçluların, Rablerinin huzurunda boyunlarını bükerek, “Rabbimiz! (Gerçeği) gördük ve işittik” dedikleri an, kötülerin pişmanlık duyacağı ama geç kalacakları o anı ifade eder.

Gerçek ve Batıl Arasındaki Çatışma

Hak ve batıl, her zaman iki karşıt kutup olmuştur. Bir insanın gerçek ile yüzleşme süreci de bazen bu iki kutup arasında gidip gelir. Batıl, insanları aldatmaya, yanıltmaya, huzurdan uzaklaştırmaya çalışırken; hakikat, insanı sadece huzura götürmekle kalmaz, onu doğruya yönlendirir. Batıl, çoğu zaman görsel ve duygusal aldatmacalarla, insanları meşgul eder. Ve bu meşguliyet, insanı gerçekten uzaklaştırır. Tıpkı, dünya hayatının geçici zevklerine kapılıp, sonuçlardan habersiz kalmak gibi.

Ayetler, batılın yok olmaya mahkûm olduğunu net bir şekilde belirtir. Gerçek, zamanın testinden geçer, dayanır, ama batıl geçici olarak var olsa da sonunda kesin olarak yıkılacaktır.

Bu bağlamda, insan her zaman doğruyu ararken, yanlış yönlendirmelere karşı temkinli olmalıdır. Duygusal, maddi veya geçici arayışlar, insanı batılın tuzağına düşürür. İnsan, batılın maskesini görmekte zorlanabilir çünkü batıl çoğu zaman güzel bir yalan gibi gelir.

Gerçek ve Yanılgı Karşısında İnsanların Bahaneleri

İnsanın varoluşu boyunca karşılaştığı en büyük engellerden biri kendini kandırma ve bahane üretme yeteneğidir. Ayetlerde, batıla saplanmış ve gerçeği reddeden kişilerin pişmanlık anındaki halleri anlatılmaktadır. İnsan, dünya hayatında işlediği hataları ya da yanlışları fark ettiğinde, o an geri dönüşün mümkün olmadığını kabul eder. Bu noktada da insanın zihinsel engelleri ve ürettiği bahaneler devreye girer.

"Rabbimiz! (Gerçeği) gördük ve işittik. Artık şimdi bizi (dünyaya) döndür ki, Salih amel işleyelim. Biz artık kesin olarak inanmaktayız" diyen suçlular, aslında geç kalmışlardır. Bu insanlar, ömürlerini batılın peşinden koşarak geçirmişlerdir. Ancak ölüm ve ahiret gerçeğiyle yüzleştiklerinde, pişmanlıkları ne kadar derin olursa olsun, geç kalmışlardır.

Bahane üretmek, insanın içsel huzursuzluğunun ve sorumluluk almak istememesinin dışa yansımasıdır. Batıl, her zaman bir mazeret bulur. Örneğin, "bunu yapmadım çünkü…", "şunu başaramadım çünkü…" gibi cümleler, insanın gerçek sorumluluğundan kaçma çabasıdır.

Bu ayetler bize şunu gösteriyor ki: Bahaneler, insanın sadece zihinsel kısıtlamalarıdır ve Allah’ın gerçekleri karşısında hiçbir geçerliliği yoktur. İnsan, gerçekle yüzleşmeli ve sorumluluk almalıdır.

Hidayet ve Azap-Allah’ın Kararı

İnsana, yaşamında en büyük seçimi yapma fırsatı verilir. Bu seçim hidayet ile sapma arasında bir tercihtir. Ayetler, Allah’ın hidayet ve azap kararının kesinliğini ortaya koyar. Allah, hidayetini dilediğine verir, ancak azap, inkarcılar ve suçlular için kaçınılmazdır. Bu noktada, hidayet bir lütuf iken, azap ise bir adalet gereği olarak işlenir.

Allah’ın hidayetini almak, yalnızca ruhsal bir kabul değil, aynı zamanda insanın yaşamına yansıyan bir eylem gerektirir. Gerçek inanç, kalpteki kabul ile başlar ama ancak salih amellerle tamamlanır. Ayetlere secde etmek, Rabbe hamd etmek, ibadetler ve ameller yalnızca dışsal davranışlar değil, içsel bir dönüşümün, ruhsal olgunlaşmanın da göstergesidir.

Duyarlı ve Sağlıklı Bir Yola Çağrı

İnsanın batılın tuzağından kurtulup, hakikate yönelmesi için gereken ilk adım farkındalıktır. Farkındalık, insanın kendi içindeki gerçekle yüzleşmesi demektir. Allah’ın mesajlarını yalnızca duymak değil, anlamak ve hayatımıza uygulamak gerekmektedir. İnsanın günlük yaşamında karşılaştığı zorluklar ve bahaneler, ona sınavlar sunar. Bu sınavlar, kişinin inancını ve ahlakını test etmek için vardır.

Bir insan, yalnızca gerçekten arayışta olduğunda, batıl yavaşça yok olur ve hakikat ışığı, karanlıkları aydınlatır. Gerçek, bir zamanlar zor gibi görünse de, sonunda tek başına kalıcı olur. Batıl, geçici zevklerin peşinden gitmenin ötesinde, insanı manevi yozlaşmaya sürükler. Secde, hamd, ve tezkiye gibi ibadetler, insanın ruhunu arındırır ve doğru yolu bulmasına yardımcı olur.

Sebe Suresi’nin 47-49 ayetleri, hakikat ve batıl arasındaki mücadelenin sonsuzluğunu gözler önüne serer. İnsanın ruhsal yolculuğu, doğru yolu bulma çabası, sürekli bir test ve sınavdır. Batıl her zaman cazip ve aldatıcı olabilir, ama gerçek, zamanla her türlü yanlışın üstesinden gelir. İnsan, gerçeği görmek ve ona teslim olmak zorundadır. Bu teslimiyet, sadece sözde değil, amelde de olmalıdır. Azap, ancak gerçeği reddedenlere gelir; hidayet ise salih amellerle örülür.

Bahadır Hataylı/01.07.2025/Sancaktepe/İST