Dijital Çağda Algoritmalar ve Toplumsal Kutuplaşma

 

Dijital dünyada algoritmalar, bireylerin hayatını şekillendiren ve toplumsal etkileşimleri yönlendiren en önemli unsurlardan biri haline gelmiştir. Algoritmaların bireysel tercihlere göre içerik sunma kabiliyeti, kullanıcı deneyimini özelleştirerek konfor alanları yaratır. Ancak bu "konfor alanları", bireylerin sadece kendi görüşlerine uygun içeriklerle karşılaşmasını sağlayarak, toplumsal kutuplaşmayı artıran bir etkiye dönüşebilir. Özellikle siyasi, dini ve sosyal konularda farklı görüşlere tahammül azalırken, toplumun çeşitli kesimleri arasında empati ve anlayış eksikliği belirginleşir. Bu yazıda, algoritmaların bu süreci nasıl yönlendirdiği, sonuçları ve çözüm yollarını  ele alacağız...

Algoritmaların İşleyişi ve Etkileri

Algoritmalar, büyük veri yığanlarını analiz ederek kullanıcıların geçmişteki davranışlarını ve tercihlerini anlamaya çalışır. Örneğin, bir sosyal medya platformunda belirli bir siyasi içerikle ilgilenen bir kullanıcı, aynı veya benzer görüşleri destekleyen içeriklerle karşılaşmaya devam eder. Bu süreç, şu şekilde işler:

1. Veri Toplama: Kullanıcıların beğenileri, paylaşımları, yorumları ve arama geçmişleri kaydedilir.

2. Analiz: Bu veriler, kullanıcıların ilgi alanlarını ve eğilimlerini anlamak için analiz edilir.

3. İçerik Sunumu: Analiz sonuçlarına göre, kullanıcıya ilgi duyabileceği içerikler sunulur.

Bu mekanizma, platformların kullanıcı bağlılığını artırma ve reklam gelirlerini maksimize etme amacına hizmet eder. Ancak, bireylerin sadece kendi dünya görüşlerini destekleyen içeriklere maruz kalması, "onaylama yanlılığı"  dediğimiz psikolojik eğilimi güçlendirir.

Kutuplaşmanın Aşamaları

1. Fikir Tüneli Oluşumu
   Algoritmaların seçici içerik sunumu, bireylerin bilgiye erişimini sınırlandırır. Bu, "fikir tüneli"  olarak adlandırılan bir durum yaratır. Kendi görüşlerinin sürekli teyit edilmesi, bireylerin farklı düşünceleri sorgulama veya anlamaya çalışmasını engeller.

   Örnek: Bir kullanıcı, belirli bir politik lideri destekleyen içeriklere ilgi gösterdiğinde, zamanla karşıt görüşlere dair içeriklerle karşılaşma olasılığı azalır. Bu, kişinin sadece kendi görüşünü haklı görmesine ve diğer görüşleri yanlış ya da değersiz olarak algılamasına yol açar.

2. Kutuplaşmanın Derinleşmesi
   Sadece belirli bir gruba hitap eden içeriklerin sürekli paylaşılması, toplumdaki farklı gruplar arasında bir "biz ve onlar" ayrımı yaratır. Algoritmalar, bu ayrımı körükleyerek çatışmacı bir söylemin yayılmasına zemin hazırlar.

   Örnek: Bir sosyal medya platformunda, bir grup kullanıcı sürekli olarak diğer grupları eleştiren içeriklerle karşılaşırsa, bu içeriklerin doğruluğunu sorgulamadan kabullenme eğiliminde olabilir.

3. Empati Eksikliği ve Toplumsal Yabancılaşma
   Algoritmaların yarattığı kutuplar arasındaki ayrım, bireylerin başkalarının yaşam deneyimlerini anlamasını zorlaştırır. Bu da empati eksikliği, önyargı ve toplumsal yabancılaşma gibi sorunların ortaya çıkmasına neden olur.

   Örnek: Farklı grupları temsil eden insanlar, dijital platformlarda birbirleriyle yapıcı bir diyalog kurmak yerine hakaret ve ithamlarla dolu bir iletişim kurar.

Kutuplaşma Sonuçları

Toplumsal kutuplaşma, sosyal uyumun zayıflamasına ve ortak değerlerin giderek yitimine yol açar. Bu durumun bazı temel etkileri şunlardır:

1. Siyasette Güvenin Azalması: Farklı siyasi gruplar arasındaki iletişim eksikliği, toplumun demokratik süreçlere olan güvenini sarsar.

2. Toplumsal İzolasyon: Kendi fikir tünellerinde sıkışıp kalan bireyler, toplumun geri kalanına yabancılaşır.

3. Düşünce Çeşitliliğinin Kaybı: Tek tip bilgi akışı, toplumun üretkenliğini ve yenilikçiliğini zedeler.

Çözümler ve Farkındalık Yaratma

Algoritmaların toplumsal etkilerini azaltmak ve dijital dünyada daha uyumlu bir toplum yaratmak için şu adımlar önerilebilir:

1. Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik: Algoritmaların karar mekanizmaları şeffaf hale getirilmeli ve bu mekanizmaların etik sorumluluk taşıması sağlanmalıdır.

2. Fikir Çeşitliliğini Teşvike Yönelik Tasarımlar: Platformlar, kullanıcıları farklı görüşlere maruz bırakacak algoritmik düzeltmeler yapmalıdır.

3. Dijital Okuryazarlık: Bireyler, algoritmaların işleyişi ve etkileri konusunda bilinçlendirilmelidir.

Son olarak, bireyler dijital platformlarda maruz kaldıkları bilginin doğruluğunu sorgulama alışkanlığı geliştirerek, farklı fikirlerle diyalog kurmaya çalışmalıdır. Empati, şeffaflık ve bilinçli katılım, dijital çağda toplumsal uyumun yeniden inşa edilmesinde önemli birer araçtır.

Bahadır Hataylı/01.01.2025/Sancaktepe/İST

Kulluk Bürokrasi

Değerli okuyucular,

Bugün sizlere bir hikâye anlatır gibi, fakat gerçeklerin acımasız yüzünü sergileyen bir tablo çizmek istiyorum. Bu tablo, özellikle son yıllarda kamu düzeni adı altında gelişen, ancak aslında toplumu çöküşe sürükleyen bir sistemin ürünü. Sizlerle bu yapının temel unsurlarını, çelişkilerini ve gelecekteki tehlikelerini ele alacağız.

Kamu Düzeni ve Liyakat Sistemi-Nereden Nereye?

Bir zamanlar kamu sektörü, toplumun vicdanının yansımasıydı. Kamu görevlileri, şeffaf ve adil bir sistemle seçilir, liyakat esastı. Bir kişi, bilgisi, tecrübesi ve yeteneği ile kamuya hizmet ederdi. Ancak, bugün bu böylemi gerçekten duyduğunuzda sadece ironik bir gülümseme belirebilir yüzünüzde.

Son yıllarda özelleştirme furyası ile kamunun çoğu alanı özel sektöre devredildi. Bu durum şu soruyu akla getiriyor: "Eğer kamu hizmetleri özel sektöre devredildiyse, neden kamu çalışanı sayısı giderek artıyor?" Bu soru, bugünün kamu yönetiminde çelişkili ve şaşırtıcı bir tabloyu gözler önüne seriyor.

Kamu Çalışanı Artışı ve Siyasal Sadakat

Özelleştirme politikaları sonucu, kamuya ait çoğu şirket ve kuruluş özel sektöre devredildi. Ancak kamu çalışanı sayısındaki artış, sistemin asıl amacını ortaya koyuyor: Sadakat bazlı bir kulluk bürokrasisi oluşturmak. Kamu personeli seçiminde liyakat yerine siyasi bağlılık esas alınıyor. Bu sistemde, kamu görevlisi olabilmenin şartı, iktidara sadakatle yakın durmak.

Bu düzen, adaletin temel prensiplerini yerle bir ederken, toplumda büyük bir güven krizine neden oluyor. Adil ve şeffaf bir sistemin yerine geçen bu politikalar, devleti bir siyasi partiye ya da belirli bir gruba hizmet eden bir yapıya dönüştürdü.

Ekonomik Adaletsizlik-Kamu ve Özel Sektör Dengesi

Özel sektörün bir zamanlar emeğin kıymet bulduğu bir alan olduğunu hatırlayanlarız vardır. Ancak bugün tablo tamamen tersine dönmüş durumda. Kamu çalışanları, özel sektörde çalışanlara göre çok daha yüksek maaşlarla çalışıyor. Aynı işi yapan iki kişiden biri, kamu sektöründe daha az çaba harcayarak 40-50 bin TL gibi maaşlar alırken, diğeri özel sektörde kıt kanaat geçinebiliyor. Bu dengesizlik, sadece ekonomik yapıyı değil, toplumsal düzeni de bozuyor.

Vergi Yükü ve Halkın Ezilmesi

Kamu çalışanlarına verilen yüksek maaşların finansmanı, halkın omuzlarına yükleniyor. Yeni vergi kalemleri, cezalar ve harçlar ile halkın cebindeki son kuruş dahi alınmaya çalışılıyor. Bu durum, sadece çalışan kesimi değil, emeklileri ve işsizleri de derinden etkiliyor. Adaletsiz bir ücretlendirme sistemi ve çarpık mali politikalar, insanların temel yaşam standartlarını dahi karşılayamayacak hale getiriyor.

Adaletin ve Liyakatin Yok Oluşu

Adalet ve liyakat, bir toplumun ayakta kalabilmesi için en temel iki taştır. Ancak bugün bu taşlar yerinden sökülmüş ve yerine sadakat konmuştur. Hak edenin değil, sadakat gösterenlerin ödüllendirilmesi, toplumda derin yaralar açıyor. Bu durum sadece bireyleri değil, toplumu da yozlaştırıyor.

Dinin Araçsallaştırılması-Halkın İnancı Üzerinden Manipülasyon

Bir diğer önemli mesele de dini değerlerin siyasi çıkarlar için araçsallaştırılmasıdır. Din, insanların manevi rehberi olması gerekirken, bugün bir kontrol aracı haline getirilmiştir. Halkın inancı, siyasi çıkarlar uğruna sömürülmekte, dini sloganlarla insanların gerçekleri görmesi engellenmektedir. Bu durum, sadece dini değerlere değil, toplumsal bütünlüğe de zarar vermektedir.

Toplumsal Çöküşün Anatomisi

Bugün geldiğimiz nokta, toplumsal çöküşün eşik noktasıdır. Eğitim, sağlık, adalet ve ahlak sistemi ciddi bir çöküş içinde. Halk, yönetimin baskıları ve adaletsizlikleri karşısında sessiz kalıyor gibi gözükse de, bu sessizlik bir kabulleniş değil, bir birikimdir. Bu birikim, gelecekte daha büyük toplumsal çalkantılara neden olabilir.

Umut ve Uyarı

Sözlerimin sert olduğunun farkındayım. Ancak birilerinin bu gerçekleri dile getirmesi gerekiyor. Adalet, liyakat ve şeffaflık yeniden inşa edilmedikçe, bu düzenin uzun süre ayakta kalması mümkün değildir. Halkın sesini duymayan bir yönetim, er ya da geç halkın çığlığıyla yüzleşecektir.

Bu yazı, sadece bugünün gerçeklerini dile getirmekle kalmayıp, geleceğe dair bir uyarı niteliği taşıyor. Toplum olarak adalet, liyakat ve dayanışma değerlerini yeniden inşa etmek zorundayız. Ancak bu şekilde daha adil ve şeffaf bir gelecek kurabiliriz. Bu yolda hepimize büyük görev düşüyor.

Bahadır Hataylı/30.11.2024 21:50/Sancaktepe/İST

Zenginleşen Yönetim Yoksullaşan Halk

 "Sevgili dostlar, bugün burada sizinle insanlık tarihinden süzülüp gelen çok önemli bir düşünceyi paylaşmak ve birlikte sorgulamak için bu satırlardayım. Malcolm X’in bu sözü, sadece tarihin bir parçası değil; günümüzün, geleceğimizin ve her şeyden önemlisi adalet anlayışımızın aynasıdır: 'Seni yöneten zenginleşiyorsa, çıkardığı yasalara iyi bak. O yasalar seni korumak için değil, kendisini senden korumak içindir.'

Bu sözü bir an için düşünelim. Bir toplumda bir lider ya da yönetici, kendini ve çevresini zenginleştirirken, halkın çıkarlarını nasıl savunabilir? İşte bu, adaleti sarsan temel sorulardan biridir. Şimdi bu sözün derinliklerine inelim.

1. Yasaların Doğası ve Toplum İçin Anlamı

Yasalar neden çıkarılır? Görünürde toplumun düzenini sağlamak, bireylerin haklarını korumak ve adaletin teminatı olmak için. Ama gerçek böyle midir? Eğer yasa koyucu, kendi menfaatlerini halkın menfaatlerinin önüne koyuyorsa, bu durumda yasa, adaletin değil, bir baskı aracının simgesi haline gelir. Peki, böylesi bir durumda halk ne yapmalı? Sessiz kalmalı mı? Yoksa direnmenin ve sorgulamanın yollarını mı aramalı?

2. Yönetici Zenginleşmesi Neyi Gösterir?

Bir lider ya da yönetim sistemi, kişisel çıkarlarını toplumun çıkarlarının önüne koyduğunda, bu durum birkaç kritik soruyu beraberinde getirir:

Kaynaklar kimden ve nasıl alınıyor?

Bu kaynaklar kimlere ve nasıl dağıtılıyor?

Eğer zenginlik bir avuç elitin elinde toplanıyorsa, halkın yoksullaşması kaçınılmazdır. Bu durum, ekonomik adaletsizliğin ve sınıfsal ayrımların büyümesine yol açar. O zaman bu soruyu sormalıyız: Yönetimlerin zenginleşmesi bir başarı göstergesi mi, yoksa yozlaşmanın açık bir kanıtı mı?

3. Halkın Sorumluluğu ve Sorgulama Bilinci

Sevgili dostlar, sorgulama bir erdemdir. Eğer halk, kendisini yönetenlerin zenginleşmesini sadece izliyorsa, bu durum toplumsal bir çöküşe işarettir. Halkın, yöneticilerinin hareketlerini sürekli olarak analiz etmesi ve adalet talep etmesi gerekir. Sorgulama bilinci olmayan bir toplum, özgürlüğünü kaybetmeye mahkûmdur. Ancak şunu unutmayalım: Sorgulamak bir suç değil, aksine insan özgürlüğüne önem veren bir yönetimin en temel yapı taşıdır.

4. Yasalarda Saklı Çelişkiler

Malcolm X’in dikkat çektiği başka bir gerçek de yasaların iki yüzlü olabileceğidir. Görünüşte halkın çıkarını savunan yasalar, aslında iktidarın çıkarlarını koruyabilir. Örneğin, bir yasa, güvenlik bahanesiyle özgürlükleri kısıtlayabilir. Ya da ekonomik kalkınma adına çıkarılan bir düzenleme, halkın emeğini hiçe sayabilir. Bu durumda halkın yasaları nasıl değerlendirmesi gerektiğini yeniden düşünmeliyiz. Yasalar adaletin mi, yoksa gücün aracı mı?

5. Geleceğe Dair Dersler

Malcolm X’in sözü, sadece bir uyarı değil, aynı zamanda bir eylem çağrısıdır. Bu çağrı, adaleti savunmaya, haklarımızı korumaya ve yozlaşmaya karşı durmaya yöneliktir. Eğer bu dünyayı daha yaşanabilir bir yer haline getirmek istiyorsak, hepimizin aktif birer vatandaş olması gerekir. Güç sahiplerini sorgulamalı, adaletsizliklere karşı sesimizi yükseltmeliyiz. Unutmayın, adalet sustukça kaybolur, ama savundukça büyür.

6. Çıkış Yolu: Toplumun Birlikte Hareketi

Birey olarak belki gücümüz sınırlıdır, ama bir araya geldiğimizde devasa bir güç oluşturabiliriz. Halk, adaletsizliklere karşı birleştiğinde, hiçbir yasa, hiçbir güç bu direnci kıramaz. Bunun için önce bireysel farkındalığımızı artırmalı, sonra bu farkındalığı toplumsal bir bilinç haline getirmeliyiz.

Sevgili dostlar, Malcolm X’in bu sözünü, sadece bir düşünce olarak değil, bir uyarı olarak kabul edelim. Kendimizi, toplumumuzu ve liderlerimizi sürekli sorgulamalı, adaletin yanında durmalıyız. Çünkü adalet, bir toplumun temeli; özgürlük ise onun ruhudur. Eğer bu iki değeri kaybedersek, geriye sadece bir kabuk kalır."

Erol Kekeç/28.12.2024 21:50/Sancaktepe/İST