Vergi Adaleti ve Toplumsal uçurum (Azdan çok Çoktan az almanın zulmü)

Toplumların ayakta kalması, bireylerin adalet duygusuyla bağlantı kurmasına bağlıdır. Adaletin en can alıcı noktalarından biri ise vergi sistemidir. Vergi, halktan toplandığında ya adaletin terazisi olur ya da zulmün kılıcına dönüşür. Bu durum,  yalnızca ekonomik bir gerçeği değil, aynı zamanda  toplumsal vicdanın  sesi de olur:

"Vergi servetten alınır. Fakir fukaranın ekmeğinden değil. Azdan az, çoktan çok alınır. Çoktan az, azdan çok almak zulümdür."

Vergi Sistemi Kimden, Ne Kadar?

Vergi, sosyal devletin temel direğidir. Yol, hastane, eğitim gibi kamu hizmetlerinin finansmanı için kullanılması gereken bu kaynak, kimden alındığı ve ne şekilde alındığına bağlı olarak ya toplumun refahına hizmet eder ya da yoksulluğu derinleştirir.

Gelişmiş ülkelerde vergi, gelir düzeyine göre kademelendirilmiştir: Zengin daha çok, fakir daha az öder. Oysa geri kalmış ya da kötü yönetilen toplumlarda bu sistem tersine işler. Fakir, tükettiği her şeyde orantısız vergi öderken, zengin servetinden çok az şey kaybeder. Bu da derin bir toplumsal adaletsizliğe yol açar.

Yaşama Tutunmaya Çalışanlar Sessiz Mağdurlar

Garibanlar, asgari ücretle çalışan, emekli maaşıyla ay sonunu getirmeye çalışan, pazarda limon satarak hayatını döndürmeye uğraşan insanların hikâyesiyle doludur bu memleket. Bu insanlar sabahın köründe işe gider, gece yorgun döner; çoğu zaman vergi kaçıramaz, çünkü maaşından otomatik kesilir. Markete gittiğinde aldığı ekmekten, deterjandan, elektrikten, su faturasından KDV öder. Geliri düşüktür ama harcadığı her kuruşta vergi vardır.

Mesela bir kasiyer düşünelim. Asgari ücretle çalışıyor. Aldığı maaşın içinde gelir vergisi zaten otomatik kesilmiş. Kirada oturuyor, pazardan domates alıyor, çocuğuna bir ayakkabı almak istiyor. Bütün bunlarda dolaylı vergiler gizli gizli cebinden alınıyor. Şu soruyu kendimize sormalıyız: Fakirin bu ülkede yaşama hakkı sadece tüketici olarak mı var?

Mütref Sınıf Servetinden Servet Kazananlar

Bir de öbür uç var: Lüks yatlarda yaz tatili yapanlar, vergi cennetlerinde hesapları olanlar, şatafatlı rezidanslarda yaşayanlar... Bu insanlar gelirlerini ya gayrimenkulden ya borsadan ya da banka faiziyle kazanırlar. Çoğu zaman bu kazancın vergisi ya yoktur ya da semboliktir. En büyük servetlerin en düşük vergiyle korunduğu bu sistem, halkın vicdanında derin bir yara açar.

Örnek olarak büyük bir holding sahibini düşünelim. Yılda milyonlarca lira kâr ediyor, vergisini "istismar edilen yasal açıklardan" faydalanarak minimuma indiriyor. Öte yandan, fabrikasında çalışan işçiler maaşlarından gelir vergisini eksiksiz ödüyor. Çünkü onlar sistemin "yük" tarafında, patron ise sistemin "korunan" tarafında yer alıyor.

Fakirin Vergisi Yaşamın Her Alanında

Vergi sadece maaştan kesilmez. Elektrik faturandaki enerji fonu, özel iletişim vergisi, akaryakıttaki ötv, marketteki kdv... Bunların tamamı fakirin günlük yaşamında karşısına çıkan dolaylı vergilerdir. Fakir, nefes aldığı her an devlete vergi öder; zengin ise hukuk düzeninin arka kapılarından sessizce sıvışır.

Bu sistem, "azdan az, çoktan çok" ilkesine terstir. Adil olmayan bu düzen, toplumsal huzursuzluğun kaynağıdır.

Sosyal Devlet Olmak Sadece Anayasal Tanım Mı?

Anayasada yazar: "Türkiye Cumhuriyeti sosyal bir hukuk devletidir." Ama bu sadece bir söylem olduğunda, halk bunu yaşamında hissedemez. Sosyal devlet, zengine vergi cennetleri sunan, fakiri dolaylı vergilerle ezen değil; tam tersine zenginden alıp fakirin hayatını kolaylaştıran devlettir.

Yani bir çocuğun okulda aç kalması, bir annenin evladına mont alamaması, bir babanın elektrik faturasını yatıramaması, sistemsel bir sorundur. Bu sadece bireysel bir yoksulluk değil, toplumsal adaletin eksikliğidir.

Zulme Sessiz Kalma

Çoktan az, azdan çok almak zulümdür. Ve bu zulüm, sadece ekonomiyle ilgili değil; vicdanla, adaletle, insanlıkla ilgilidir. Bir toplum, en çaresizini gözetemiyorsa; en güçlüsünü denetleyemiyorsa; o toplumun geleceği sönmeye mahkûmdur.

Bu yüzden, vergi adaleti sadece ekonomi politikalarının değil, vicdan politikalarının da konusu olmalıdır. Fakirin ekmeğinden kesmek kolaycılıktır; zor olan, güçlün karşısına dikilmek ve adaleti gözetmektir. Ve biz, adaleti gözetmediğimiz her an, yarınımızı bir parça daha kaybediyoruz.

Erol Kekeç/14.07.2025/Sancaktepe/İST

Tek Rakibim Kendimdir Ahlaki Duruşun ve Sükûnetin Yolculuğu

Hayat boyunca kimseyi kıskanmadım. Ne birini geçmek istedim ne de birinin geçtiğini görüp hızlandım. Ben yalnızca kendimle yarıştım. Benim rotam, başkalarının alkışlarıyla ya da yuhalamalarıyla şekillenmedi. Çünkü ben, hayatı bir yarış olarak görmedim. Benim için hayat, içimdeki özü en saf şekilde yaşamak, her adımı erdemle atmak, her bakışı vicdan terazisinde tartmaktı. Ne hazin bir çağda yaşıyoruz ki, doğruluğun sabırla ilerlediği bir yolda, hırsın çamura bata çıka önünüze geçmeye çalıştığını görmek sıradan bir manzaraya dönüşmüş.

Ben yürüdüm. Sessizce, kendi ayak seslerimi duyarak, toz kaldırmadan yürüdüm. Ancak ne zaman adım atsam, sağımda solumda biri koşmaya başladı. Adımlarımı izleyenler, niyetimi anlamadan hızlandı. Oysa ben bir yere yetişme derdinde değildim. Ben kendime yetişme derdindeydim. Günümüzde ise insanlar ‘başarıyı alkışla ölçüyor, ‘Kazanç'ı gösterişle. Oysa benim anlayışıma göre gerçek başarı, iç huzurunu kaybetmeden bir ömür yaşayabilmekti.

Bu çağ, yarış pistlerini kalabalıklaştırdı. Herkes bir diğerinin hızına bakarak kendi yolunu belirlemeye çalışıyor. Kimse durup ‘ben nereye gidiyorum?’ diye sormuyor. Herkes birilerini geçme telaşında. Göz göze gelmeden, kalp kalbe değmeden, sadece öne geçmenin hırsıyla yan yana geçiliyor. Ancak ben hiçbir zaman bir başkasının pistine adım atmadım. Onların koştuğu zemine basmadım. Çünkü ben bilirim ki, başkasının yolunda koşan, kendine ait bir varış çizgisi bulamaz.

Ne zaman biraz daha ilerlesem, ‘o kim ki bizden önde olsun’ diyenlerin homurtusunu duyar oldum. Adım attığım anda arkamda kıvılcımlar çıkarmaya çalışanları fark ettim. Hırslarıyla üzerime bastılar. Yolumu kesmek, beni yorup kenara çekilmemi sağlamak istediler. Ancak bilmiyorlar ki benim yolum, onların pistinden farklı. Onların gürültüsü, benim sessizliğimi bozamaz. Benim ayak izim, onların çamuruna karışmaz.

Bazen gülümsedim. Onların beni rakip görmesine gülümsedim. Çünkü ben kendimi bile rakip görmüyorum. Ben içimdeki kibri yenmeye çalışan bir yolcuyum. Her gün aynı aynaya bakıyor, aynı vicdana soruyorum: “Bugün senden daha iyi oldun mu?” Beni ilerleten şey bu sorudur. Ne bir makama tırmanma arzusu, ne bir servet hırsı, ne bir övgü beklentisi. Benim yarışım kendimledir. Çünkü en çetin mücadele, insanın kendi içindedir.

Ahlaki duruş, bu çağın en çok hor görülen meziyeti oldu. Herkes bir şekilde kısa yoldan ‘bir şey’ olmak derdinde. Liyakatsizliğin, torpilin, yalanın, gösterişin dört nala koştuğu bir dönemde, doğruluk bir kambur gibi görülüyor. İnsanlar dürüstlüğe acıyor, sabra gülüyor, tevazua küçümseyerek bakıyor. Oysa ben, doğruluktan taviz vermeden, sabırla yürümeyi şeref bildim. Benim pistim, toprağın üstünde, gözyaşının izinde, alın terinin kutsallığında serilmişti.

İçinden geçtiğimiz toplumlarda her gün kudurganlıklar artıyor. Sosyal medya, insanların içindeki hırsı kamçılıyor. İnsanlar artık kendi hayatlarını değil, başkalarının hayatlarını yaşıyor. Her paylaşım bir gösteri, her başarı bir övünç malzemesi. Kimse ‘acaba ben bu hale nasıl geldim?’ diye sormuyor. Çünkü herkes ‘ben ondan daha iyiyim’ diyerek avunuyor. Hırsla yanıp tutuşan kalpler, en küçük bir başarıyı bile hazmedemez hale geldi. Başkasının gülüşünü kıskanıyor, başkasının yürüyüşünden rahatsız oluyor.

Ancak ben bu çürümüş düzende yürümeye devam ediyorum. Kendi yavaşlığımda, kendi sükûnetimde. Çünkü bilirim ki hayat bir maraton değildir; hayat, bir yolculuktur. Ve bu yolculukta önemli olan hız değil, istikamet ve iç huzurudur. Ben durmadan kendime dönüyor, her gün daha iyi bir insan olmanın yollarını arıyorum. Benim rakibim, dünkü ben. Bugünkü ben, ondan daha adil mi? Daha sabırlı mı? Daha şefkatli mi?

Çoğu zaman bu sorularla baş başa kalıyorum. Kimi zaman içimdeki öfke beni kenara çekmek istiyor. Kimi zaman nefsim ‘sen de biraz koş’ diyor. Ama ben, ruhumu dinliyorum. Ruhum koşmayı değil, yürümeyi seviyor. Ruhum, kendini göstermek yerine kendini bilmek istiyor. Ruhum, alkışa değil, huzura susamış. Ve ben bu çağın alkışa susamış kalabalıklarında susmayı bir erdem sayıyorum.

Benim gibi yürüyen az insan kaldı. Biliyorum. Bazen yalnızlık çöküyor omzuma. Ama bu yalnızlık, kalabalıklarda kaybolmaktan daha huzurlu. Çünkü yalnızken kendinle buluşuyorsun. Kendini tanıyor, kendinle barışıyorsun. Kalabalıkların içerisinde kaybolanlar, bir ömür kendinden kaçıyor. Ama ben durdum, yüzleştim, kabul ettim. Güçlü yanlarımı da, zayıf yönlerimi de bildim. Ve işte bu yüzden kimseye rakip olmadım. Çünkü herkesin yürüdüğü yol farklıydı.

Ahlak, insana kendini tanıtır. Vicdan, yön tayin eder. Sabır, adım atmayı öğretir. Bu üçü benim yürüyüşümün mihenk taşları oldu. Kalbimde taşıdığım inanç, elimde tuttuğum sabır ve gözümde aradığım hakikatle yol aldım. Ve kim ne kadar bastırırsa bastırsın, ben bastırmadım. Kim ne kadar kirletmek isterse istesin, ben temiz kalmaya çabaladım. Zira yolun kendisi değil, yolculuk biçimi insanı var eder.

Bugünün toplumunda herkes kendini ispatlama peşinde. Herkes bir görünürlük, bir fark edilme savaşı içinde. Ama fark edilmekle var olmak aynı şey değildir. Ben fark edilmeden var olmayı tercih ettim. Gölge gibi, sessizce ama iz bırakarak ilerlemeyi seçtim. Herkesin sustuğu yerde hakikati dile getirmek, herkesin bastığı yerde geri çekilmek, herkesin koşturduğu yerde durmak benim tercihimdi.

Benim için yürüyüş bir tavırdır. Kimliğin, niyetin ve inancın dışa yansımasıdır. Benim yürüyüşüm, başkasına göre hızlı ya da yavaş değildir. O yürüyüş, içimdeki dengeyi koruduğu sürece anlamlıdır. Ve ben bu dengeyi ne hırsla, ne öfkeyle, ne de yarışla bozmam. Çünkü ben tek bir yarışa inanırım: insanın kendini aşma yarışı. Ve bu yarışta yalnızca bir rakip vardır: dünün benliği.

İşte bu yüzden hiç kimseyi kıskanmadım. Kimseyi rakip olarak görmedim. Ve herkes koşarken, ben yürüdüm. Yolumun kenarında kalanlara baktım, dua ettim. Üzerime basanlara baktım, affettim. Çünkü ben pistin değil, yolun adamıydım.

Son sözüm şudur:

Ey insan! Kendinle yüzleş. Başkalarıyla değil, yalnızca kendi vicdanınla yarış. Hızlı olmak değil, doğru olmak esas olandır. Ve unutma, başkalarının alkışıyla yürünen yol, bir gün sessizliğe çarpar. Ama kendi kalbinin sesiyle yürüyenler, hep hakikate varır.

Yürümeye devam et, durmadan, başını eğmeden ve kimseyi ezmeden…

Erol Kekeç/10. Mart.2025/Sancaktepe/İST

NOT:Doğum günüm anısına yazdığım bir seslenişti kendime...

Helaki Görmezden Gelen Toplumlara Bir Çağrı

Bir toplum düşünün ki, yöneticisini sadece bir idareci değil, neredeyse bir kurtarıcı, bir veli, bir dokunulmaz gibi görsün. Onun sözünü ilahi buyruğa denk, onun iradesini kaderin tecellisi saysın. Böyle bir toplum için artık yaşam, bir diriliş değil; bir teslimiyet, bir bekleyiştir. Umut yerini kör itaate, sorgulama yerini kutsamaya bırakmıştır. Hakikatin gür sesi bastırılmış, yerini alkışların monoton uğultusu almıştır.

Oysa insan, akıl ile yüceltilmiştir. Kur’an-ı Kerim’de Rabbimiz tekrar tekrar akletmeye, düşünmeye, sorgulamaya çağırır: "Hiç akletmez misiniz?" (Bakara/44), "Gözler kör olmaz; lâkin göğüslerdeki kalpler kör olur." (Hac/46). İşte bu körlük, bir yöneticinin her sözünde hikmet, her icraatında keramet aramaya kadar varır.

Toplum, artık gerçek adaleti değil; yöneticisinin ağzından çıkan her cümleyi doğru saymayı öğrenmiştir. Zulüm karşısında susmayı hikmet, haksızlık karşısında boyun eğmeyi tevekkül zannetmiştir. Böyle bir halk, yöneticisinin her sözünü kutsarken, aslında kendi aklını kiraya vermekte, kendi vicdanını susturmaktadır.

Kur’an, bizlere Firavun ’un halkını anlatırken bir ibret sunar: “Firavun, kavmini küçümsedi de onlar da ona itaat ettiler. Çünkü onlar fasık bir kavim idiler.” (Zuhruf/54). Firavun’un kendisi kadar, ona itaat edenlerin de helake uğradığını unutmamalıyız. Yani bir yöneticinin hatası, sadece onun şahsi meselesi değildir; onu sorgulamayan, hatasında ısrarını alkışlayan toplumun da sorumluluğudur.

Bugün bazı yöneticiler, halka cennet vaat ederken, icraatlarıyla adeta bir cehennem manzarası çizer. Adaleti dillerinden düşürmezler ama liyakatsizlik, torpil, yolsuzluk sistemin temel taşı olur. “Halka hizmet” söylemiyle çıkılan yolda, aslında bir avuç insanın çıkarı gözetilir. Oysa Kur’an, bizlere adil olmayı, emanetleri ehline vermeyi emreder: “Şüphesiz Allah size, emanetleri ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emreder.” (Nisa /58)

Toplum ise tüm bu çarpıklıkları görmezden gelir, çünkü “bizimkiler yapıyor” diye düşünür. Ama unutulmamalıdır ki, zulmü kim yaparsa yapsın zulümdür. Zulme rıza ise en az zulüm kadar veballidir.

Zulüm sadece bir kişinin elinden çıkmaz. Onu alkışlayan eller, ona sessiz kalan diller, ondan menfaat uman kalpler de o zulmün ortağı olur. Kur’an bu durumu şöyle ifade eder: “Onlar birbirlerinden medet umarlardı, birbirlerine destek olurlardı.” (En’am/ 128). Bu karşılıklı menfaat ilişkisi, şeytanla yapılan bir ortaklık gibidir. Fakat hesap günü geldiğinde, bu ortaklık hiçbir fayda sağlamayacaktır.

O gün insanlar şöyle diyecektir: “Rabbimiz! Efendilerimize ve büyüklerimize itaat ettik de onlar bizi yoldan saptırdılar.” (Ahzab/67) Ama bu itiraf onları kurtarmayacak. Çünkü akıl, vicdan ve sorumluluk bireyseldir. Hiç kimse, başkasının hatasının arkasına sığınamaz.

Asıl problem bir yönetim krizi değil, bir değerler krizidir. İnsanlar adaleti değil, aidiyeti önceliyor. Haklı olanı değil, kendi tarafındakini savunuyor. Bu ise toplumun ruh kökünü çürüten en tehlikeli hastalıktır.

Kendine ait bir sözü olmayan halklar, başkalarının sözlerine tutsak olur. Kendi vicdanını susturmuş insanlar, başkalarının doğrularını kendi hayatının ölçüsü zanneder. Oysa her bireyin sorumluluğu vardır: Adalet için konuşmak, hak için ayağa kalkmak, zalime dur demek.

Meydan okuma burada başlar. Ama bu bir öfke değil, bir uyanış çağrısıdır.

Ey halk! Ey kalbi susmuş ama içi hâlâ kıvranan insanlar! Uyanın. Artık susmayın. Artık yöneticilerin her sözünü hakikat gibi kabullenmeyin. Artık yalanı hikmetle süslemeyin. Zira sessizlik bazen zulme ortaklıktır.

Hakikat, susanların değil; konuşanların, düşünenlerin, sorgulayanların yoludur. Allah, haksızlık karşısında susanlardan değil; hakkı ayakta tutanlardan yanadır. “Ey iman edenler! Allah için hakkı ayakta tutan, adaletle şahitlik eden kimseler olun.” (Maide/ 8)

Unutma: Helak, zalimin gökten inen cezasıyla değil; ona gösterilen kör itaate suskun kalınmasıyla gelir. Ve o gün geldiğinde, pişmanlık fayda etmeyecektir.

Bugün, uyanmak; yarın için kurtuluştur. Bugün, konuşmak; ebedi sessizlikten kaçıştır. Bugün, adaleti talep etmek; yarın için arınmaktır. Çünkü Allah, adaleti emreder. Ve adalet, herkes için gereklidir; yöneten için de, yönetilen için de.

Bir toplumun yükselişi de, çöküşü de o toplumun aklına, vicdanına ve ahlakına bağlıdır.

Bu yüzden artık boncuk arama. Hakikati ara. Ve hakikatin ışığına yüzünü çevir.

Çünkü helake karşı tek çare: Uyanmak, düşünmek ve Hakk’ın tarafında olmaktır.

Bahadır Hataylı/16.07.2025/Sancaktepe/İST