İnsan... Kainatın ortasında durur gibi görünse de, gerçekte evrenin en karmaşık ve çözülmesi zor bilmecelerinden biridir. Onu anlamaya çalışan sayısız disiplin, felsefe, bilim ve sanat çabalarından bir iz bırakmış olsa da, insana dair cevaplar her zaman eksik ve yetersiz kalmıştır. Peki neden? Çünkü insanı anlamak, karmaşık bir evreni bir avuç suyla tarif etmeye çalışmak gibidir.
Bir bütün olarak ele almadığımızda, insanın sadece parçalarıyla yetiniriz ve bu parçalar bütünün gerçek anlamını asla vermez. Oysa insan, beden, zihin ve ruh üçlemesinden çok daha fazlasıdır. O, düşünce ile his, madde ile mana, çelişki ile ahenk arasında sürekli bir gelgit halinde var olan bir muammadır.
İnsan ve Bilinmeyenin İşareti
İnsana dair temel bir soru soralım: “İnsan nedir?” Bir canlı türü mü, bir ruh mu, yoksa sosyal bir varlık mı? Hepsi ve hiçbiri…
Biyoloji bize onun fiziksel yapısını, psikoloji onun düşünce ve davranışlarını, sosyoloji ise toplumsal ilişkilerini anlatır. Ancak bu disiplinlerin her biri, insana sadece kendi perspektifinden yaklaşır ve kaçınılmaz olarak yetersiz kalır.
Bir örnek verelim: Biyoloji, insanı bir DNA dizilimi olarak tanımlar ve fizyolojik mekanizmalarını ortaya koyar. Ancak, bu tanım sevginin neden kalp atışını hızlandırdığını ya da sanat eserlerinin ruhumuza neden dokunduğunu açıklamaz. Benzer şekilde psikoloji, bireyin duygusal derinliklerine iner, ancak bireyin ruhani deneyimlerini ya da toplumsal sorumluluklarını tam anlamıyla kapsayamaz.
İnsanın Kendiyle Savaşı
İnsan, çoğu zaman kendiyle savaş halindedir. Bu savaş, onun hem en büyük zaafı hem de gelişim potansiyelidir. Mesela bir insan, bir yandan ahlaki erdemlere bağlılığını söylerken diğer yandan çıkarları için bu erdemleri kolayca çiğneyebilir. Bu çelişki, insanı hem karmakarışık hem de derin kılar.
Bir bireyin, sevgi ve nefret gibi karşıt duyguları aynı anda yaşayabilmesi, onun çok bilinmeyenli bir denklem olmasının kanıtıdır. Freud’un “Çift Yönlülük” teorisi bu durumu çok iyi ifade eder; her birey içinde hem yaratıcı hem de yıkıcı bir gücü taşır. Hangisinin üstün geleceği, bireyin seçimlerine bağlıdır.
İnsan ve Evrenin Çelişkisi
Evrenin uçsuzluğunda insan, bir zerre kadar bile yer kaplamaz. Ancak bu zerre, tüm evreni anlamaya ve yorumlamaya çalışır. Bu çelişki, insanın hem büyüklüğünü hem de acziyetini gözler önüne serer.
Çünkü insan, evrenin bir parçasıdır ama aynı zamanda ona yabancıdır. Çok az bir zamana ve sınırlı bir mekana sahip olmasına rağmen, sonsuz bir anlam arayışı peşindedir. Bu nedenle dinler, felsefeler ve bilimler geliştirilmiştir. Ancak bu çabalar, insanın sonsuzluğuna dair bir parça açığa çıkarsa da, bütünü asla kapsayamaz.
Sorular ve Soruların Ötesi
İnsanı anlamak, sorular sormayı gerektirir. Ancak bu soruların yanıtları, genellikle yeni sorular doğurur. Mesela şu sorulara cevap arayalım:
İnsan neden hayal kurar?
Neden üzülür, neden sevinir?
Adalet ve sevgi neden insanlar için bu kadar önemlidir?
Vicdan nedir ve neden her insanın içinde farklı şekilde işler?
Bu sorulara cevap ararken fark ederiz ki, yanıtlarımız ne kadar ikna edici olursa olsun, insana dair tam bir resim sunmaz.
Birlikte Anlamak
İnsanı anlamak için, onu sadece fiziksel bir varlık olarak ya da sadece manevi bir özle sınırlandıramayız. Onun karmaşık yapısı, ancak tüm bu özelliklerin bir bütünü olarak ele alındığında anlam kazanır. İnsan, hem bireysel hem toplumsal bir varlık; hem yüksek bir bilinç hem de derin bir bilinmeyendir.
Bu bilinmezliğin ortasında, anlamaya çalışıp soru sormaya devam etmeliyiz. Çünkü her soru, insana bir adım daha yaklaşır ve her yanıt, onun gizemini biraz daha derinleştirir. Ancak böylece, insan denilen meçhulün varlık sahnesindeki yerini gerçek anlamda kavrayabiliriz.
Erol Kekeç/14.01.2025/Sancaktepe/İST
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder