YAŞAMA HÜKMEDEN DOĞRU NEDİR?

Bir yaşam atmosferinde değerlendirme yaparken zihin kalıplarından fışkıran akıl doğrularına göre değerlendirme yaptığımızdan, bu bilgilerin gerçekliğiyle uyuşmadığına çoğu zaman şahit olduğumuzdan elde ettiğimiz bilgi doğrularına da kuşkuyla yaklaşır olduk...Bu durum insanlar arasındaki güven bunalımını da beraberinde getirmektedir. Güvenin kaybolduğu ortamlarda sevgi kendiliğinden, hayat damarlarından çekilen kan gibi, yaşamı terk eder. Onun için hayatımızı üzerine oturtacağımız bilgilerimiz temellendirilmiş bilgi doğrularına ait doğrular olmak zorundadır. Çünkü akıl doğruluğu, doğruluğunu kaybetmiştir. Yani analojik bir çıkarıma dönüşmüştür. Analojik çıkarımların en belirgin yanı, bilinen benzerliklerden yola çıkarak birinde olduğunu bildiğimiz ama diğerinde olup olmadığını bilmediğimiz konu hakkında mantıki çıkarımlar yapmaktır.

İslam dünyasının içinde bulunduğu kaotik bunalım kültürünün temelinde de akıl doğrularının egemen olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Örneğin, Namaz insanları kötülüklerden alıkoyar, İslam dünyasında neredeyse insanların çoğu namaz kılmaktadır, o halde İslam dünyasında kötülüklere pek rastlanmaz. Bu çıkarım tamamıyla akıl doğruluğuna dayanan bir çıkarımdır. Bu çıkarımın doğruluğu, mantıksal bir süreç takip etmesi ve mantık kurallarına uygun bir çıkarım olmasıdır. Yani yaşamla doğrudan örtüşen bir bilgi değildir. Dolayısıyla bu bilgiler üzerine oturmuş hayatların ortak yaşam felsefesi, onları geleceğe taşımaz. Yaşam alanlarında var olan bilgiler kalıplar halinde ortaya çıkan teorik manifesto ile o manifestonun bir bağlısı olarak görülen insanların yaşamları aynıymış gibi değerlendirildiğinden, çatışmalı yaşamlara çokça şahit olmak mümkündür. Yani İslam doğruluk dinidir. Bu adam Müslümandır, o halde bu da doğrudur. Bu tür yargıların tümünün doğruluğu, mantık doğruluğudur. Mantık doğruluğu gerçeklikle ilişkisi olmayabilir her zaman gerçekle örtüşmesini beklemek ve uyuşmuyorsa güven bunalımı yaşamak zihin bunalımları oluşturur. Onun içindir ki, mantık doğruluğu yeni bir bilgi vermez, sadece var olan ilkeleri tekrar ifade etme ve o ilkelerden bir sonuca gitme üzerine kurulur. İlkeleri gündem yaparak, İslami yaşamın, bu ilkelere göre oluşan bir yaşam olduğu için, uyulması gerekli mutlak doğrular gibi, başka düşünce ve anlayışlara dayatılan bir baskınlık kurması asla doğru değildir. Bir yaşam hakkında yargıda bulunacağımız anlatımlar doğrudan bilgi doğrularından oluşan doğrular olmalıdır. Bilgi doğrusu, eylem ile düşüncenin örtüşmesi ya da nesnenin yargısıyla uyum içinde olmasıdır. Eğer böyle bir örtüşme söz konusu değilse, o yaşamlar insanlığa ışık olacak hücreleri içinde barındırmaz. “Yapmadığınız şeyleri neden söylersiniz…” Ayeti tam da buna bir örnektir. “Müslüman insan, yalan söylemez. Yargısında insanlık için bir bilgi verilmektedir; o bilgi yalanın Müslümanın hayatında olmamasıdır. Şayet Müslüman olduğu halde yalan söylüyorsa o zaman düşüncenin kendisi ile o düşünceyi temsil eden kişinin yaşamı örtüşmediğinden, Müslüman yalan söylemez yargısı, doğru doğruluk değeri taşımaz. O zaman bu yargıyı şöyle düzeltmek gerekliliği doğar,” İnsan yalan söylemediği zaman Müslüman olur. Bu değişim de yaşamlara hükmetmesi istenilen değerlerin yaşamda karşılığının ne kadar olduğunu ortaya çıkarır. Yaşamda karşılığı olmayan düşünce ve inanç sorumlu tutulmaz ve yargılama sahnesinden geriye çekilir.

Bunun bilinmesinin faydası ne olabilir diyebilirsiniz, ancak şunu idrak etmek gerekir ki, okunan kitaplardaki genel bilgilerden yola çıkarak Müslümanım diyen her insanı, bu genel kitabi bilgilerin taşıyıcısı olarak görmek ve öyle algılamak gerçek yaşamla yüzleştiğimizde aksi bir durumla karşılaşıldığında şok yaşamamak için çok gereklidir. Yani her kitabi bilgi doğru sonuca götürmez, onun için doğruluğu daha çok bilgi doğrusunda aramak gerektiğini düşünüyorum…” kar beyazdır, yargısı gözlem ve tecrübeye dayanan bir bilgidir. Ayrıca bu yargıda, nesne yani gerçeklik hakkında bilgi veren yargı, gerçekliğin var olan bir özelliğini anlattığından yeni bir bilgi de vermektedir. Doğrudur çünkü yargı, bilgi verdiği gerçekliği anlatırken, bulunduğu iddia gerçekle uyum içindedir. Yani kar siyah değil beyazdır. Dolayısıyla doğru bir bilgidir. Bu örneğe de dikkat ettiğimiz de gerçeğe uymayan yani iddialar ile yaşamlar birbirini desteklemiyorsa yalan ve doğru olmayan bilgilerdir. Doğru olmayan bilgilerle doğru bir yaşamın denklemlerini asla çözemezsiniz. İslam dünyası yeniden çok ciddi beyin ve yürek formatlaması yapmak zorundadır. Müslüman ama olur öyle şeyler gibi sıradan basit sığ anlayışlarla bir hayatı iğdiş etme hakkına kimse sahip değildir. Eğer bir yaşam, toplumsal yaşama yönelik değerler barındırıyorsa, toplumsal boyutu olacak eylemlerin ortak refere edilecek bir kıstasının olması kaçınılmazdır. Oysa bireysel ibadi eylemlere dönük ortak kıstaslar oluşturulmuş, toplumsal yaşam alanıyla alakalı ortak kıstaslar hep göz ardı edilmiştir. Ondan sonra da İslam dininin toplumsal yaşama ait bir din olduğu anlatılır. Peki sormazlar mı, toplumsal yaşamı ilgilendiren bir dinin, toplumsal yaşama ait hiç ortak bir ölçüsü yok ama bireysel olarak yapmanız gereken eylemleri ortak bir ölçüye dönüştürerek sunmanız nasıl bir anlayış, siz bu dininizin nasıl olduğunu biliyor musunuz?

Adalet, hukuk, paylaşım, ekonomi, Sevgi Saygı, kardeşlik, dayanışma, Emanet, ehliyet vs. gibi konularda ortak bir ölçü koyamayan bir din, insanların ferdi olarak rableriyle baş başa kalacakları ibadetlerine ortak toplumsal bir ölçü koyuyorsa bu anlayış bu dinin özüne ters bir algıdır. Bu mantığın oluşmasının temelinde ise, sorgulamaktan uzak, akıl doğrularıyla bir yaşam oluşturmanın getirdiği olumsuzluklar vardır.

Diyeceğim odur ki, bir yaşamın geleneksel ve kültürel olarak kuşaklara aktarılmasını ve bu aktarımın da doğru kodlarla sonrakiler tarafından alınmasını istiyorsak, nasıl bir doğruluğa sahip hayatın taşıyıcıları olduğumuzu idrak etmek zorundayız. Doğruluğu inandırıcı olmayan yeni bir bilgi vermekten uzak, gerçekliğiyle uyumlu olmayan ve bireysel sorumlulukları toplumsal yaşam denklemi haline getirerek, onlar için de belli kıstaslar koyarak o kıstaslar terk edildiği takdirde dinin anlamsızlaşacağını anlatan tavır ve eylemlerden kurtularak fıtrat genleriyle uyum içinde olan yargıları taşıyan fertler olmalıyız. İşte o zaman ancak Müslüman şu özelliktedir diyebiliriz. Çünkü yaşayan Müslüman ile Fıtrata hitap eden kitabın ayetleri birbiriyle örtüşür ve bu örtüşme yepyeni bir gelenek ortaya çıkarır. Bu geleneğin dalga dalga yayılmasıyla İslam dünyası denilen dünya doğar sonrasında Fıtrat güneşi tüm insanlığı kuşatan bir ışığa dönüşür. Bunun için yapılması gereken tek şey “Eylemler ile düşüncenin örtüşmesi, yani fıtratın sahibinin yazılımının yaşama aktarılmasıdır.” Ey iman edenler yapmayacağınız şeyleri niçin söylersiniz, Allah katında en sevilmeyen şey yapmadıklarınızı söylemektir…”  “İnsanlara iyiliği anlatıyorsunuz da kendinizi unutuyor musunuz, Kitabı da okuyorsunuz hala aklınızı başınıza almayacak mısınız…”

Erol KEKEÇ/07.04.2021/00.20