Kayyumlar Çifte Standartlar ve Hukukun Geleceği

Türkiye’de son yıllarda belediyelere yönelik kayyum atamaları ve bu sürecin yarattığı hukuki ve toplumsal tartışmalar, demokratik değerlere ve halk iradesine yönelik derin soruları beraberinde getirdi. Özellikle halk tarafından seçilmiş belediye başkanlarının görevden alınarak yerlerine kayyum atanması, vatandaşların iradesinin bir kenara bırakıldığı yönünde ciddi eleştiriler doğurdu. Aynı süreçte, iktidar partisinin büyükşehir belediye başkanlarının görevden alınması durumunda kayyum atanmayıp, meclis üyeleri arasından seçim yapılması ise "çifte standart" iddialarını gündeme taşıdı. Bu durum, hukuk ilkelerinin seçici uygulanıp uygulanmadığı sorusunu ortaya çıkarırken, toplumda adalet duygusunun zedelenmesine yol açtı. Bir yandan görevden alınan belediye başkanlarının suçlu olup olmadıkları tartışılırken, diğer yandan halkın iradesiyle seçilen kişilerin, siyasi kararlarla görevden uzaklaştırılmaları, toplumsal huzuru ve birlik beraberliği tehdit eder hale geldi. Bu girişle birlikte, kayyum atamalarının hukuki ve toplumsal etkilerini, çifte standart iddialarını ve bu süreçte hukuk devleti ilkesinin nasıl zedelendiğini sorgulamaya başlayacağız.

Yukarıda belirttiğiniz gibi, belediye başkanlarının görevden alınması ve yerlerine kayyum atanması süreci, demokratik ilkeler, halk iradesi, hukuk devleti prensipleri ve adalet açısından çok sayıda soruyu beraberinde getirmektedir. Bu sürecin hukuki dayanaklarını, yapılan işlemlerin toplum nezdinde oluşturduğu algıyı ve çifte standart gibi algılanan durumların yaratabileceği olumsuz etkileri analiz ederek değerlendirmek, toplumsal sağduyuyu korumak açısından büyük önem taşır.

 Görevden Alma ve Kayyum Atama Sürecinin Hukuki Dayanakları

• İlk olarak, Türkiye’deki belediye başkanlarının görevden alınma süreçleri hukuken hangi yasal düzenlemelere dayanmaktadır? Bu noktada özellikle Anayasa ve ilgili kanunlara göz atmak gerekir. Türk hukuk sisteminde, kamu görevlilerinin görevlerini kötüye kullanmaları veya suç işlediklerine dair güçlü deliller bulunması durumunda, görevden alma ya da geçici olarak görevden uzaklaştırma yetkisi, İçişleri Bakanlığı’na tanınmıştır. Ancak bu yetkinin kullanımı, hukukun evrensel ilkelerine uygun, objektif ve şeffaf olmalıdır.
• Peki, bu yetkinin ne kadar şeffaf bir şekilde kullanıldığını sormak hakkımızdır. Özellikle bir belediye başkanının suç işlediği ya da görevi kötüye kullandığı iddiası varsa, bu suçların yargı önüne getirilmesi ve nihai kararın bağımsız yargı tarafından verilmesi gerekmez mi? Mahkemeler yoluyla verilmemiş bir kararın yürütme organı tarafından alınarak halkın iradesinin üstünde bir yaptırıma dönüşmesi, hukuki anlamda ne kadar doğrudur?

Kayyum Atamaları ve Çifte Standart İddiaları

• AKP’nin bazı büyükşehir belediye başkanları görevden alındığında, yerlerine kayyum atanması yerine belediye meclisi içinden yeni bir başkan seçilmiştir. Ancak, diğer partilere mensup belediye başkanları görevden alındığında doğrudan kayyum atanmakta ve halkın seçtiği temsilciler devre dışı bırakılmaktadır. Bu uygulama, halkın iradesine yönelik bir çifte standart algısı yaratmaktadır. Bu durum, toplumsal olarak hukuka olan güveni zedeler mi? Vatandaş, farklı siyasi görüşlere sahip yöneticilere farklı uygulamalar yapıldığı kanaatine kapılırsa, bu durum toplumsal barışı nasıl etkiler?
• Yine aynı şekilde, eğer bir belediye başkanının suç işlediğine dair iddialar varsa, neden bu iddiaların gerektirdiği hukuki süreç başlatılmıyor? Hukuk devleti ilkeleri çerçevesinde, her vatandaşın ve kamu görevlisinin suçlu olup olmadığının bağımsız mahkemelerce belirlenmesi gerektiği açıkça ortadadır. Suç varsa ceza verilmelidir; ancak bu ceza, adil yargılanma süreci sonunda mahkeme kararıyla belirlenmelidir.

YSK’nın Rolü ve Sorumluluğu Üzerine

• Eğer bir belediye başkanının seçilmesi sakıncalı görülüyorsa, bu durumda Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) neden sorumluluk almadığı sorusu gündeme gelmektedir. YSK, adayların seçilme yeterliliklerini değerlendirmek ve uygun olanları seçim sürecine dahil etmekle yükümlüdür. Eğer bir adayın seçimden sonra göreve gelmesi sakıncalı bulunuyorsa, neden adaylık aşamasında bu sakıncalar tespit edilmemiştir? YSK’nın seçime girme yeterliliği tanıdığı bir kişinin göreve geldiğinde sakıncalı bulunması, hukuk sisteminde önemli bir çelişki olarak görünmektedir.
• Bu tür çelişkiler, vatandaşın seçim sürecine ve kamu kurumlarına olan güvenini zedelemekte midir? Demokrasi, halkın iradesine dayalı bir yönetim biçimidir; eğer bir vatandaş, oy verdiği temsilcilerin yargı kararı olmadan görevden alınabileceğini hissederse, bu durum demokratik sürecin işlerliğini nasıl etkiler?

Toplumsal Etkiler ve Psikolojik Boyut

• Hukukun toplum üzerinde birleştirici ve güven verici bir rolü vardır. Ancak, bu tür uygulamaların farklı siyasi görüşlere göre farklı şekillerde yapılması, toplumda ayrışma ve güvensizlik yaratabilir mi? Bu tür hukuki olmayan, ancak siyasi nitelikte görünen müdahaleler, toplumda kutuplaşmaya ve bir tarafın devletin yanında, diğer tarafın ise karşısında hissetmesine neden olur mu?
• Toplumda adaletin sadece belirli gruplar için değil, herkes için geçerli olduğu algısı, barış ve istikrar için hayati öneme sahiptir. Eğer halk, hukukun siyasi iktidarın çıkarlarına göre bükülebileceğini düşünürse, bu durum ülke içindeki toplumsal barış ve güven duygusunu nasıl zedeler?
• Çözüm Süreci ve Gizli Gündem İddiaları

• Çözüm süreci gibi toplumun büyük kesimini ilgilendiren önemli politikaların şeffaf bir şekilde yürütülmemesi, halkta derin bir güvensizlik yaratabilir. Eğer bir yandan çözüm süreci adı altında toplumsal barış için adımlar atıldığı açıklanırken, diğer yandan halkın seçtiği temsilcilerin görevden alınması gibi uygulamalara gidiliyorsa, burada bir çelişki ve güven sorunu doğmaz mı?
• Bazı çevrelerde, bu tür uygulamaların toplumsal kaos çıkarmaya yönelik olduğu ve bu kaostan siyasi çıkar elde etmek amacı taşıdığı yönünde eleştiriler yapılmaktadır. Toplumda bu tür bir algının yayılması, siyasetçilerin ve kamu yöneticilerinin meşruiyetini nasıl etkiler? Siyasi hamlelerin toplumun geneli tarafından bir “gizli gündem” olarak algılanması, ülkenin istikrarına ve toplumun devletle olan ilişkisine nasıl zarar verir?

Bu sorular ve eleştiriler çerçevesinde, bu tür uygulamalara karşı hukuki çerçevede sağlam temellerle eleştirilerde bulunmak; toplumsal sağduyunun korunması, hukukun üstünlüğünün gözetilmesi ve demokratik değerlerin yaşatılması açısından önemlidir. Ayrıca, bu tür kararların alınmasında sadece yasaların değil, aynı zamanda etik ve ahlaki değerlerin de dikkate alınması gerektiği unutulmamalıdır. Demokrasi, halkın iradesine dayalı bir yönetim sistemidir ve bu sistemde vatandaşın tercihlerinin hukuki olmayan gerekçelerle yok sayılması, toplumda demokrasiye olan güveni sarsar.

Unutulmamalıdır ki; devlet, bireylerin haklarını korumak ve toplumsal düzeni sağlamak amacıyla vardır. Her türlü hukuki işlem, siyasi saiklerden arınmış, objektif ve adil bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Toplumsal birliği ve huzuru korumak istiyorsak, hukuk her zaman her birey için eşit bir şekilde uygulanmalıdır. Bu prensibe aykırı uygulamalar, kısa vadede bazı siyasi çıkarlar sağlasa bile uzun vadede toplumda geri dönüşü zor yaralar açacaktır.

Sonuç olarak, belediye başkanlarının görevden alınması ve yerlerine kayyum atanması gibi uygulamalar, şeffaf bir şekilde, hukuka uygun biçimde gerçekleştirilmelidir. Siyasi partilerin ve yöneticilerin, kendilerine oy vermeyen kesimleri dışlamak yerine, onların iradesine saygı göstererek hukuka uygun hareket etmeleri, toplumsal birliğin sağlanması ve demokrasinin güçlendirilmesi açısından önemlidir.

Bahadır Hataylı/04.11.2024/Namazgah/İST