Bozulan Kodlar-İlahi Güncelleme-Vahyin Kurtarıcı Çağrısı

 

1. Eşyanın Bilgisi ve Ademin Donanımı 

Adem’e öğretilen "isimler", sadece dilsel etiketler değildir; bunlar, varlıkların özünü tanımlayan, ilişkiler ağına yerleştiren, hakikatle temas kurduran varoluşsal koordinatlardır. Bu bilgi, bir tür ontolojik yazılımdır: Varlığı sadece görmekle kalmaz, onun ne olduğunu anlar, nerede durduğunu kavrar ve neye hizmet ettiğini bilir.

Allah’ın öğrettiği bu “isimler”; ahlakın, bilginin, estetiğin ve varoluşsal farkındalığın temel kodlarıdır. Bu kodlar sayesinde insan sadece bilen değil, anlamlandıran ve sorumluluk üstlenen bir özneye dönüşür.

2. Yazılım ve donanım-Fiziksel bedene metafizik akıl 

İnsan bedeni bir makine değil; fıtratıyla birlikte yaratılmış biyolojik bir tapınak, metafizik bir laboratuvardır. İçinde çalışan yazılım, sadece algoritmalarla değil; vicdanın titreşimi, sezginin fısıltısı ve iradenin itirazıyla işler.

Bu yazılım sadece bilgi işleyicisi değil, aynı zamanda bir hakikat algılayıcısıdır. Beden, bu yazılımın barınağıdır. Ruhu yücelten ya da kirleten, fıtratın nasıl kullanıldığıdır. Donanım, yani beden; hem sınırdır, hem imkândır. Yazılım (fıtrat), o bedeni ilahi bir amaca yönlendirir.

3. Fıtrat ve vahiy-parazitleşme ve kurtuluş 

Zamanla insan; çevresindeki bozulmuş örneklerden, çıkar sistemlerinden, algı mühendisliğinden, medya kodlamasından, şeytani dürtülerden etkilenerek yazılımını kirletir. Bu kirlenme, önce düşüncede başlar: Hakkı batıl zanneder, güzeli çirkin sanır, adaleti zulüm gibi görür.

İşte vahiy, fıtratın format atma talimatıdır. Her peygamber, kendi toplumunun virüslerine karşı gönderilen bir antivirüstür. Ancak bu antivirüs ancak manuel çalıştırılır: Yani insanın iradesiyle… “İman”, bu çalıştırma onayıdır.

4. Teknolojik bir Analoji-İnsan bir sistemdir 

İnsan, kendisini anlamadıkça kullandığı sistemleri de anlayamaz. Her insan kendi içindeki yazılımı tanımadan dış dünyadaki karmaşayı çözemez.

Bugün insanlığın yaşadığı en büyük kriz, işletim sisteminin çöküşüdür: Aklı kullanmayan, vicdanı susturan, kalbi mühürlenen bir toplum; en gelişmiş teknolojiyi bile kötülüğe alet eder.

Vahiy, bu çökmüş işletim sistemini “güvenli modda” çalıştırma çağrısıdır. İç sesle gelen güncelleme uyarısını dikkate almak gerekir: Herkesin ekranında aynı mesaj yanar:

"Sisteminiz Tanrı’yla olan bağlantıyı kaybetti. Geri yükleme yapılsın mı?"

5. Ahlak ve estetik-Fıtrattaki yargıların aydınlığı 

Ahlak, dış otoriteler tarafından dikte edilen kurallar bütünü değil; insanın içinde doğuştan var olan evrensel doğruluk sezgisidir. Estetik, sadece göze hitap eden form değil; varlıktaki ahengin ruhla kurduğu rezonanstır.

Bu nedenle bir çocuk; şefkati tanır, adaleti hisseder, güzelliğe yönelir. Henüz konuşmadan bunları yapar çünkü bunlar indirilen kodlardır. Ahlak ve estetik, insanın içinden doğan hakikat ışıklarıdır.

6. Toplumsal dönüşüm ve fıtrat dejenerasyonu 

Modern toplum, fıtratı yavaş yavaş çürüten bir makinedir. Sistemler, insanın yazılımına aykırı taleplerde bulunur: Tüketmesini, susmasını, biat etmesini, haz peşinde koşmasını ister.

İnsan bu sistemlere uzun süre maruz kalınca, kendi yazılımından şüphe duymaya başlar. Vicdanının fısıltısını bastırır, estetik sezgilerini boğar, aklını kiraya verir. Bu aşamada artık insan, sistemin bir aracı, bir ürünü, bir dijital kölesi olur.

Fıtrat virüs kapınca, zalim adil olur, yalan sıradanlaşır, çirkin sanat diye sunulur. İşte bu, ontolojik kopuşun başladığı yerdir.

7. Epistemolojik bir yaklaşım-Bilginin kaynağı ne?

Bilgi sadece duyularla algılanmaz; akılla işlenir, sezgiyle derinleşir ve ancak vahiy ile tamamlanır. Vahiy, bilginin yönünü tayin eden pusuladır. Onsuz bilgi, sadece yığılı veri olur; amaçsız, etiketsiz ve sorumsuz.

Fıtrat yazılımı, bu bilgi kaynaklarını sentezleyebilen tekil yapıdır. Ne sadece duyuya bağlıdır, ne sadece akla. Hepsini bir arada tartar ve hakikati hisseder. Bu his, ilahi yönlendirme ile birleşince hakikatin bilgisine dönüşür.

8. Teknolojik bir yorum-İnsan Tanrı ilişkisinin temeli 

İnsan Tanrı’ya “kul” olmakla yücelir. Bu, kölelik değil; varlığın kaynağıyla irtibat kurma şerefidir. Yazılımını Yaratan ile uyumlu çalışan insan, gerçek özgürlüğe ulaşır.

Vahiy, bu ilişkinin kodlarını içerir:

• Ne yapmalı?

• Neden yapmalı?

• Kime karşı sorumluyuz?

Tanrı, insana hem irade verir hem yol gösterir. Seçme hakkı vardır ama seçtiğinin sonucunu yaşama mecburiyeti de. İşte bu nedenle cehennem, bir yazılım hatasının zorunlu çıktısıdır. Cennet ise sistemin doğru çalışmasının doğal sonucudur.

9. Çağrımız Fıtrata dön aslına uyan 

Modern insan, dışarıda mutluluk ararken içerideki cenneti kaybetti. Kendi iç sesini bastırarak topluma uyan, kendine ihanet etti.

Ey insan!

• Kodlarını bozan sistemlere değil, seni kodlayana güven!

• Algoritmaların değil, vicdanının sesini dinle!

• Sana dayatılan değil, sana yüklenen yaşam biçimini yaşa!

Gerçek devrim; içindeki fıtratı yeniden ayağa kaldırmaktır. İşte bu, varoluşsal cihaddır: Kendine karşı başlatacağın isyan, seni Rab ’bine götürür.

10. Yeni bir bilinç yeni bir insan 

Bu çağrı; teknolojik çağın siber çölünde ilahi bir pusula sunar. İnsanlık, algoritmalarla yönetildiği bu dönemde ancak vahyin rehberliğiyle yeniden insaniyet kazanabilir.

Fıtrata dönüş; sadece bireysel bir arınma değil, toplumsal bir diriliştir. Yeni bir bilinç doğacaksa, bu modernliğin enkazından değil, fıtratın küllerinden yükselecektir.

"Yüzünü dosdoğru bir şekilde dine, Allah’ın insanları üzerine yaratmış olduğu fıtrata çevir!" (Rum 30/30)

Erol Kekeç/25.12.2024/Sancaktepe/İST 

Tanrı tasavvurunun kör düğümü-Kendi Tanrılarını yaratanların karanlığı

İnsanlık, varlık sahnesine çıktığı andan itibaren hem kendini hem de kendini aşan bir kudreti anlamlandırma çabasıyla yüzleşmiştir. Bu çaba, tarihin en derin tartışmalarından birine, Tanrı tasavvuru meselesine dönüşmüştür. Fakat bu mesele, sadece bir inanç konusu olmanın ötesinde, bireylerin ve toplumların zihinsel dünyalarının, kültürel kodlarının ve varoluşla kurdukları ilişkinin aynasıdır. Bu yüzden şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki: İnsanların Tanrı inancı kendi dünyası kadardır.

Kendi Tanrılarını yaratanların dünyası

Her birey, yaşadığı çevrenin etkisinde, toplumsal kabullerin gölgesinde ve kişisel çıkarların izdüşümünde bir Tanrı inşa eder. Bu Tanrı, kimi zaman adaletin, kimi zaman korkunun, kimi zaman da mutlak kudretin simgesidir; ama çoğu zaman hakikatin değil, bireyin kendi gerçekliğinin yansımasıdır. İnsanlar, iç dünyalarında kurdukları dünya kadar bir Tanrı'ya inanır. Bu Tanrı, kimi için affedicidir, kimi için cezalandırıcı. Kimi onu sadece ölüm korkusuyla hatırlar, kimi onu adaletsiz düzenin sopası yapar. Bu durum, Tanrı’nın hakiki mahiyetine dair idraksizliğimizin en açık göstergesidir.

Tanrıların savaşı- zihinsel kodların çatışması 

Tanrı tasavvurlarının bireysel ve kültürel farklılıklar üzerinden şekillenmesi, zamanla insanların kendi Tanrılarını birbirine düşürmelerine yol açmıştır. Oysa Tanrı bir ve tektir. Fakat insanlar, kendi zihinsel kalıplarına göre bir Tanrı anlayışı geliştirdiklerinde, bu anlayış evrensel bir ölçü gibi sunulmuş; bu da toplumlar arasında, hatta bireylerin arasında bile "Tanrı adına" çatışmalara neden olmuştur.

Bugün dünyada yaşanan pek çok savaş, mezhep çatışması, fikir ayrılığı ve ideolojik gerginlik; insanların kendi Tanrı tasavvurlarını mutlaklaştırmaları, diğer tüm yaklaşımları şeytanlaştırmaları yüzündendir. Herkes kendi doğrularını Tanrı’nın buyruğu gibi sunarken, hakikat adına değil, ego adına savaşlar yürütülür. Neticede hakikat susturulur, zulüm kutsanır, insanlar Tanrı adına insan öldürür hâle gelir.

Yaratılanın yaratıcı rolüne soyunması 

En büyük kırılma noktası ise şudur: Yaratılanlar, yaşama Tanrı yerinden bakmaya devam etmektedir. Bu, en temel anlamıyla varlık sınırlarının ihlalidir. İnsan, yaratılmış olmanın acziyetini unutup, Tanrı adına hüküm vermeye başladığında, tüm ahlakî zemin sarsılır. Zira yaratılmış bir varlık, kendi algısal sınırlarının ötesine geçemediği hâlde, yaratıcı bir bakışla yaşamı yargılamaya kalkar. Bu kibirli tutum, en başta kendini ilahlaştırmadır.

İşte bu yüzden, her grup, her klik, her ideoloji kendi Tanrısı adına konuşur. Kendi söylemlerini Tanrı kelamı yerine koyar. Kendisine muhalif olanları, Tanrı’nın düşmanı ilan eder. Bu durum, insanın hakikate değil, güce tapar hâle gelmesinin açık göstergesidir. Hakikatin ölçüsünü kendi çıkarları, kültürü ya da tarihsel birikimi üzerinden belirleyen insanlar, böylece Allah adına hüküm vererek aslında Allah’tan uzaklaşırlar.

Cihat ayeti  ve donkişotluk 

Kur’an’da yer alan cihat ayetleri, ne yazık ki bu bağlamda en çok istismar edilen metinler arasında yer almıştır. İnsanlar, bu ayetleri kendi Don Kişotluklarının dayanağı yapmış; Allah adına savaş açtıkları her durumun meşruiyetini bu ayetler üzerinden üretmeye çalışmıştır. Oysa Kur’an’ın cihad anlayışı; zulme karşı durmayı, hakikati savunmayı, nefsiyle mücadele etmeyi ve adaleti tesis etmeyi esas alır. Ne var ki bu incelik, bireysel tanrı tasavvurlarının mutlaklaştırıldığı bir dünyada kolayca göz ardı edilir.

Bu noktada bir başka tehlike baş gösterir: Cihat, bireyin hezeyanlarına alet edilir. Kendi öfkesini, kinini, intikam arzusunu Tanrı adına yürütülen bir savaş gibi sunanlar; aslında Tanrı’ya değil, kendi tanrılarına ibadet etmektedir. Tanrı, bu durumda sadece bir meşruiyet aracıdır. Bu da insanı, Allah’a değil, kendi egosuna kul eder.

“Sizler hakkı ile tanımadınız "

Kur’an, bu hakikati şöyle haykırır: “Onlar, Allah’ı hakkıyla takdir edemediler...” (Zümer/67). Bu ayet, sadece bir uyarı değil, aynı zamanda insanlığın Tanrı tasavvurundaki kırılmanın en veciz ifadesidir. Allah’ın kudreti, ilmi, merhameti, adaleti ve mutlaklığı; insanların dar bakışlarında eriyip gitmiştir. İnsanlık, O'nu anlamak yerine, O’nu kendine benzetmiş, O'nu anlamak yerine kendi anlayışlarını O'na mal etmiştir.

Eğer insanlar, Allah’ı Allah’ın istediği şekilde tanımaya, O’nu kendi zihin dünyalarıyla değil, O’nun vahyiyle kavramaya yönelseydi; bugünkü kadar büyük bir sapkınlık, karanlık ve çıkmazla boğuşmak zorunda kalmazdı. Allah’ı kendi gözlüğümüzle değil, Allah’ın gösterdiği yerden görmeliydik.

Varlık Metafizik ve Dine Felsefi bir Yaklaşım 

Felsefi açıdan meseleye yaklaştığımızda, Tanrı tasavvuru hem ontolojik (varlıkla ilgili), hem epistemolojik (bilgiyle ilgili), hem de aksiyolojik (değerlerle ilgili) boyutlarda değerlendirilebilir. Din felsefesi, Tanrı inancını sadece bir 'inanç meselesi' olarak değil, aynı zamanda bir ahlaki sorumluluk ve ontolojik bağlılık olarak görür.

Tanrı’nın varlığına inanmak, sadece bir Tanrı’nın olduğuna inanmaktan ibaret değildir. Bu inanç, varoluşun merkezine bir aşkın gücü yerleştirmek; bu güce karşı sorumluluk duymak ve bu sorumluluğun hayatın tüm alanlarına yansımasını istemektir. Ancak insan, bu aşkın gücü kendi sınırlı dünyasına hapsederse, o zaman Tanrı değil, bir put inşa etmiş olur. Bu put, görünürde Allah’ın adıyla anılır; ama aslında sahibinin çıkarlarını, korkularını ve hezeyanlarını temsil eder.

İnsan, Tanrı’yı kendi şekline soktuğunda; artık Tanrı’yı değil, kendini tapınır hâle gelir. Metafizik düzlemde bu, mutlak ile görece olanın yer değiştirmesidir. Varlık düzeninde bu, Yaratıcının yerine yaratılmışı koymaktır. Ahlaki zeminde bu, sorumluluğu Tanrı’ya atmak, kendi kirli eylemlerini ilahi iradeye mal etmektir. İşte modern insanın en büyük metafizik krizi budur.

Çıkış yolu Tevhit ve Teslimiyet 

Bu kördüğümden kurtulmanın tek yolu vardır: Tevhid bilinci. Tevhid, sadece Allah’ın birliğini kabul etmek değil, aynı zamanda O’nun dışındaki her şeyi O’na boyun eğdirmek, kendi egosunu, arzularını ve kibrini Allah’a teslim etmektir. Tanrı tasavvuru, ancak bu teslimiyetle hakiki hâline kavuşur. Tevhid, Allah’ı hak ettiği şekilde tanımak ve O’na göre yaşamaktır.

İnsanlık, Tanrı’ya değil, kendi tanrılarına tapmaktan vazgeçmedikçe; bu dünyada adalet, merhamet, barış ve hakikat tecelli etmeyecektir. Çünkü insanların tanrıları; kendi korkularının, öfkelerinin, çıkarlarının ve menfaatlerinin şekil bulmuş hâlidir. Gerçek Tanrı ise bütün bu sınırlamaların ötesindedir.

Ey insanlık! Tanrı adına birbirinizi boğazlamayın. Tanrı’yı kendi çıkarlarınıza meze etmeyin. O’nun adını kendi karanlık emellerinize perde yapmayın. Allah birdir, tektir ve yücedir. O’nu anlamak, O’na göre yaşamak ve O’na göre düşünmek, sadece dille değil; kalple, akılla ve bilinçle mümkündür.

Kendi tanrılarınızı yaratmaktan vazgeçin. Kendi inşa ettiğiniz tanrılara tapmaktan kurtulun. Gerçek Tanrı, sizin korkularınızın, geleneklerinizin, coğrafyanızın ya da siyasî söylemlerinizin sınırlarına sığmaz.

Allah’a dönün. O’nu O’nun vahyiyle tanıyın. Tevhid ilkesine sarılın. Aklınızı, kalbinizi ve vicdanınızı kirleten her türlü putu kırın. Çünkü ancak o zaman kurtuluş mümkün olacaktır.

Hakikati değil, kendi tasavvurunu mutlaklaştıran herkes için bu bir çağrıdır: Tanrı adına değil, Tanrı için yaşayın.

Erol Kekeç/27.12.2024/Sancaktepe/İST

Trafik Cezaları İnsan Psikolojisi ve Sistemsel Tıkanmışlık

 Akıl ve Vicdan Arasında Bir Çığlık

Günümüz Türkiye’sinde pek çok bireyin hayatını doğrudan etkileyen, sosyal medyada ve kahvehane sohbetlerinde sıkça dile gelen meselelerden biri haline gelen trafik cezaları, artık salt bir idari düzenleme veya disiplin aracı olmaktan çıkmış, toplumsal bir huzursuzluk ve psikolojik bir travmaya dönüşmüştür. Özellikle son dönemde ardı ardına kesilen cezalar, bu uygulamaların yalnızca sürücü hatalarını değil, aynı zamanda insan aklını, psikolojisini ve özgürlük hissini de cezalandırır hale geldiğini düşündürmektedir.

Eğer bu cezalar gerçek bir zekânın ürünü ise o zaman bu zekâ, insanı anlamayan, hayatı kavramayan ve toplumu bir makine gibi işlemeye zorlayan bir zekâdır. Eğer bu cezalar yapay zekâ destekli sistemlerle oluşturuluyorsa, insanın iradesini, sezgisini ve psikolojik doğasını sıfırlayan, algoritmalarla hareket eden bir otoriteye teslim olmuşuz demektir. O halde sorulması gereken ilk soru şudur: Gerçek zeka neden işe yaramıyor ve neden biz insanlar, hayatın içinden süzülen gerçekleri değil, bir sistemin matematiksel emirlerine tabi hale getiriliyoruz?

Ceza Değil, Kaosun Programlanması

Modern trafik düzenlemelerinin temel amacı, elbette can ve mal güvenliğini sağlamaktır. Fakat mesele sadece niyetle değil, yöntemle de ilgilidir. Eğer bir sistem, insan doğasını, psikolojisini ve davranış mekanizmasını dikkate almadan uygulanıyorsa, en iyi niyetli düzenleme bile zulme dönüşebilir. Özellikle uzun yollarda, şehiriçi-şehirdışı geçişlerde, aniden değişen hız limitleriyle sürücünün zihinsel dengesiyle alay edercesine uygulanan radar kontrolleri ve kamera sistemleri, kişide sadece “acaba nerede ceza yiyeceğim?” kaygısını oluşturur.

Bu da beraberinde şu psikolojik tuzağı getirir: İnsan beyni, sürekli alarm halinde yaşarken, odaklanması gereken temel meseleleri kaçırmaya başlar. Yani sürücü, yolu, trafiği ve potansiyel tehlikeleri izlemek yerine, radar var mı, kamera var mı, kaç kilometre hızla gitmeliyim gibi konularla zihinsel enerjisini tüketir. Bu, kazalara doğrudan davetiye çıkaran bir durumdur.

İnsan Zihni ve Algıda Seçicilik

İnsan zihni, aynı anda birçok uyarana maruz kaldığında, doğal olarak bazılarına odaklanır ve bazılarını dışlar. Bu, algıda seçicilik olarak bilinen bir psikolojik ilkedir. Trafik gibi hayati önem taşıyan bir alanda, sürücünün dikkatini en çok neye verdiğini düşünmek gerekir. Eğer sistem sürücünün dikkatini sürekli cezaya, radar noktasına ya da hız limitinin nerede değiştiğine odaklamışsa, bu durumda asli dikkat noktaları -örneğin yaya, karşıdan gelen araç, yolun fiziksel durumu- ikinci plana düşecektir.

Ayrıca, sistemin sürücüye sunduğu bilgi net değilse, örneğin 110 km hızla gitmekte olan bir araç, bir anda 70 km’ye düşmesi gereken bir bölgeye giriyorsa ama bu geçiş yeterince önceden bildirilmemişse, sürücü refleksif değil cezai kaygıyla fren yapar. Bu ani hız düşüşleri, zincirleme kazaların sebeplerinden biridir.

Ceza Psikolojisi ve Ekonomik Stres

Ceza sadece bir kağıt parçası değildir. Özellikle ekonomik darboğazdaki vatandaş için bu cezalar, ay sonu dengesini bozacak kadar ağır sonuçlar doğurabilir. Ceza alan bir birey sadece parasal bir kayıp yaşamaz; aynı zamanda öfke, haksızlık duygusu ve sistem karşısında çaresizlik hissiyle de boğuşur. Bu, toplumda yavaş yavaş güven bunalımına yol açar.

Sürücü, aldığı cezanın mantıksız olduğunu düşündüğünde, sistemle bağını duygusal olarak keser. Bu, bireyde “zaten haklı olsan da cezalandırılıyorsun” duygusunun oluşmasına neden olur. Sonuçta ortaya çıkan şey; bilinçli bir sürücü değil, tedirgin, stresli ve reaksiyonel bir bireydir.

Her Yönüyle Zihinsel Yüklenme

Sistem, sürücüyü cezadan korkan bir yapay zekâya dönüştürmek istiyor gibi. Oysa insan, makine değildir. İnsan düşünen, hisseden, odaklanan ve yeri geldiğinde hata yapabilen bir varlıktır. Sistem, insanı kusursuz bir robot olarak kabul ettiğinde, onun doğasına karşı savaş açmış olur. Sonuç: Zihinsel yorgunluk, odaklanma kaybı, kaza riski, öfke nöbetleri.

Bir örnek: Uzun yolda giden bir sürücü, otoyol levhasında hız sınırının 120 olduğunu görüp ona göre ilerlerken, bir anda 82 ile gittiği bir noktada radar tarafından yakalanıyor. Ancak sürücü oranın kaçla gidilmesi gereken bir yer olduğunu bilmiyor. Çünkü yeterince net, görünür ve zamanlı uyarı yapılmamış. Bu durumda ceza kesen sistem, aslında yönlendirme görevini yerine getirmediği için cezalandırılması gereken odak haline gelmelidir.

Hedef Belirsizliği- Güvenlik mi, Tahsilat mı?

Trafik düzenlemeleri ve cezaların amacı nedir? Eğer bu cezalar, kamu güvenliği içinse, neden cezaların bu denli ani, yaygın ve kitlesel olduğu sorusu gündeme gelir. Öyle ki, artık insanlar radar değil, “tuzak” diyor. Çünkü amaç caydırıcılık değil, yakalama gibi algılanıyor.

Yol kenarına park edilen sivil radar araçları, gizli noktalara yerleştirilen kameralar, yeterince uyarı levhası olmayan yerlerde aniden uygulanan hız değişiklikleri… Bunlar güvenliği değil, ceza tahsilatını önceleyen hamleler gibi görünüyor.

Bu da sistemin şeffaflığını ve niyetini sorgulatıyor. Eğer bu sistem gerçekten kamusal fayda hedefliyorsa, cezaları bir uyarı ve eğitim aracı olarak sunmalıdır. Ama görünen o ki, cezalar artık bir gelir kapısı, vatandaş ise potansiyel müşteri gibi konumlanmış durumda.

Toplumsal Sonuçlar ve Güven Krizi

Bu uygulamaların doğuracağı en tehlikeli sonuçlardan biri, sistemle halk arasında oluşacak güven krizidir. Vatandaşın devletine güveni, adalet hissiyle ve ortak akılla şekillenir. Ancak keyfi cezalar, mantıksız uygulamalar ve öngörülemez yaptırımlar, insanları devletten soğutur, uzaklaştırır ve sonunda isyana sürükler.

Bu sistemde cezalandırılan sadece araç kullanımı değil, insanın düşünce özgürlüğü, hata yapma hakkı ve bireysel alanı da cezalandırılmış olur. Sistem, insanı değil, bir kalıbı merkeze alırsa, o zaman toplumda yabancılaşma başlar.

Çözüm Arayışı-Cezalandıran Değil, Rehberlik Eden Devlet Anlayışı

Devletin görevi, yalnızca kuralları ihlal edenleri cezalandırmak değil, vatandaşına yol göstermektir. “Nerede hata yaptın?” sorusunu sormadan, doğrudan para tahsil eden bir sistem, pedagojik olmaktan uzaktır. Oysa ideal bir yönetim, vatandaşın niyetini, ihlalin bağlamını ve eğitici-önleyici işlevleri önceler. Bir radarın ceza yazmadan önce sürücüye uyarı göndermesi mümkündür. Bir kamera, önce bir bilgilendirme ışığıyla hatırlatma yapabilir. Sistem, insanı tuzağa düşüren değil, onu koruyan olmalıdır.

Cezayı ilk ve tek seçenek olarak benimseyen sistem, adalet duygusunu aşındırır. Cezanın eğitici değil de “ganimet” gibi algılandığı bir düzende, devletin vicdanı tartışılır hale gelir. Oysa vicdan, devletin temel taşıdır. Devlet, vatandaşını müşteri olarak değil, emaneti olarak görmelidir.

Hukuki ve Ahlaki Meşruiyetin İnşası

Meşruiyet yalnızca hukuki bir çerçeveye değil, aynı zamanda toplumsal vicdana dayanmalıdır. İnsanların büyük çoğunluğu, hak etmediğini düşündüğü cezaları kabullenmez; bu cezalar ne kadar yasal olursa olsun, meşru sayılmaz. Bir uygulamanın halkta karşılık bulması için onun sadece yasal değil, aynı zamanda adil, açık, insani ve ikna edici olması gerekir.

Bu yüzden trafik cezaları, yalnızca “yasa böyle” diyerek savunulamaz. Bu, duvar gibi konuşan bir devletin dilidir. Oysa devlet, gerektiğinde insan gibi düşünmeli, halkın ruhuna, sesine ve gerçekliğine kulak vermelidir.

Topyekûn Bir Farkındalık Seferberliği

Çözüm, sadece sistemi değiştirmek değil, aynı zamanda toplumun trafik kültürünü dönüştürmekten geçer. Bu da eğitimle, farkındalıkla ve karşılıklı güvenle mümkündür. Herkesin radar gibi ceza kesmediği ama herkesin birbirini uyardığı bir kültür inşa edilmelidir. Yol kenarında sadece polis değil, vicdan durmalıdır.

Bu anlamda devletin yapması gerekenler:

• Radar noktalarını açıkça belirtmek ve caydırıcılığı görünür kılmak

• Hız limiti değişimlerini daha önceden ve net şekilde duyurmak

• Sürücülere uyarı temelli uygulamalar geliştirmek

• Keyfi uygulamalara karşı denetim mekanizmaları oluşturmak

• Ceza sonrası itiraz yollarını sade, şeffaf ve erişilebilir hale getirmek

• Medyada trafik eğitimi ve saygılı sürüş kültürünü desteklemek

Vicdan ve Hukuk Arasında Sıkışan Vatandaş

Bugün Türkiye’de pek çok insanın yaşadığı şey, vicdanı ile hukuku arasında kalmaktır. “Bu ceza yasal olabilir ama adil değil” cümlesi, yaygın bir iç sızısı haline gelmiştir. Bu duygunun yayılması, aslında devletin temel işlevlerinden birinde zafiyet yaşandığını gösterir: Adalet.

Adalet; yalnızca suçluyu cezalandırmak değil, masumu da korumaktır. Devlet, bunu başaramıyorsa, zamanla vatandaşının gözünde meşruiyetini kaybeder. Devletin gücünü değil, adaletini öncelemesi gerekir. Aksi takdirde güçlü ama sevgisiz, korkulan ama güvenilmeyen bir otoriteye dönüşür.

İnsan Odaklı Sistem, Medeniyetin Temelidir

Eğer bir sistem, insanı makine gibi işlerse, sonunda ortaya çıkan toplum da ruhsuz bir makine toplumuna dönüşür. Trafik cezaları meselesi, bir semptomdur; arkasında yatan hastalık ise daha derindir: İnsanı değil, prosedürü merkeze koyan bir akıl. Bu akıl değişmeden; daha çok ceza, daha fazla radar, daha fazla stres üretmeye devam edecektir.

Ama biz, hâlâ sorabiliriz:

“Devlet baba mı, banka mı?”

“Yol gösteren mi, yok eden mi?”

“İnsanı yaşatmak isteyen mi, bütçeyi büyütmek isteyen mi?”

Ve asıl soru:

“Bu sistemde hâlâ insan var mı?”

Erol Kekeç/06.06.2025/Sancaktepe/İST