KUTSAL MAKAMDAN KUTSAL YAŞAMA

Kutsalların hayata müdahale ettiği görülmez, ancak kutsallara ihtiyaç hâsıl olunca kutsalların arkasına sığınarak insanlar korkularını dağıtmak isterler. Ay tutulduğu zaman gecenin karanlığında çok silah sıkılırdı, ayın önüne geçmiş olan karanlıkları dağıtmak için… Aslında bu, karanlıkları dağıtma eylemi değil, insanlar eskiden korkularının tutsağı olduğu için, silah sesleriyle kendi korkularını yenmeye çalışırlardı. Ne yazık ki, günümüzde de insanlar korkunun esiri olup yok olacaklarını düşündükleri zaman, hemen kutsalların arkasına gizlenerek korktuklarının başlarına gelmesini istemezler.

Manevi kutsallar, insanların en korkulu yaşamlarının tek kurtarıcısı ve koruyucusu olarak bilinir. Çünkü göremedikleri ve üstesinden gelemeyecekleri korkuların bu tarz manevi güçlerin yardımıyla giderildiğine inanılır. Ondan dolayı da kutsallar hayatın içinde bir anlam ifade etmezken; hayatın, rutinin dışına çıktığı an, akıl değil, kutsallar devreye girer ve hemen görünmez güçlerden yardım beklenir. Kuraklık dönemlerinde yağmur dualarına çıkılır, kıtlık dönemlerinde farklı yakarışlar olur, yangın fırtına ve depremlerde de yine kutsallara yönelir insanlar. Teşbihte hata olmaz derdi büyüklerimiz, ben de buradan yola çıkarak bu durumu, atasını hiç saymayan çocukların sıkıştıkları ve zor duruma düştüklerinde anne ve babasının yanına gelmesi ama normal zamanlarda onların adını bile anmak istememesi nasıl ki büyük bir ahlaksızlık ise, bu durumda ondan farklı değildir.

Kutsallar hayatın içindeki itibar ve saygınlığına göre anlam ifade der. Hayatın hiçbir noktasına dâhil olmayan itibarı yerlerde sürünen kutsallar, zor anlarda kurtarıcı olarak hatırlanması insanın ne kadar alçaklaştığının göstergesidir. İnsanlar arası ilişkilerde rutin yaşam içinde hatırlanmayan ve hatırlansa da onun içeriğinin hayatlarda bir karşılık bulmadığı kutsallar, en zor anlardaki korkuları dağıtmak için medet umulan bir kurtarıcı olarak hatırlanıyorsa, bu durum insanın soysuzlaşmasıyla alakalıdır.

Her toplumun kendi yaşam dinamikleri doğrultusunda kutsallar oluşturduğu ya da ilahi olarak kutsalların hayata müdahale ettiği inanışlarının olduğunu herkes görebilir. Bu kutsalların işlevi ve önemi de kutsala yüklenilen anlam kadardır. Eğer kutsalları siz oluşturmuşsanız onları normal hayatın akışı içinde de çok önemli bir yerde tutuyorsunuz ancak kutsallar ilahi bir değer olarak geldiğine inanılarak kabul edilmiş ise, o zaman hayatınıza müdahil olması önemli değil, olsa da olur olmasa da olur şeklinde görülmektedir. Yani insanın kendi yarattığı kutsallar, her zaman insan için önemli bir yere sahip olmuştur. Ancak bunların koruyuculuğuna inanılmasa da onları korumakla insan kendisini sorumlu görür. Yani kendi yarattığı kutsalı hayatında her zaman ilk sırada yer alır. Bayrak, vatan, Devlet gibi kutsallar insanların kendilerinin yarattığı kutsallardır. Bunlar her ortamda korunması gerektiğine inanılır ama bu kutsallar insanı gelen korkulardan uzaklaştırma gibi bir özelliğe sahip değildir. Oysa insanın yaşamına yön verdiğine inanılan manevi kutsallar ise, daima hayatı takviye eden bir güç ve insan için koruyucu bir kalkan olarak görülür. Ondan dolayıdır ki, o güçlerin önünde eğilerek yardım destek ve koruma isteklerinde bulunulur.

Bu açıklamalardan sonra şu soruyu sormak hakkım olmalı diye düşünüyorum. Bu manevi kutsalların hayatta bu kadar değişim ve dönüşümler yapacağına inanılıyorsa, neden hayat debdebesiyle devam ederken bu kutsallar hayatın dışında nadasa bırakılır, âmâ başımıza bir musibet geldiği ya da korkuların tüm hayatımızı kuşatacağı endişesine maruz kalındığında hatırlanır? Bunu en iyi ifade edecek olan bir geçmişteki bir sözü hatırlıyorum. “Onların doları varsa bizim de Allah’ımız var” Sözü tam da böylesi bir psikolojin dille ifadesi olduğunu düşünüyorum. Kutsalların kullanım kılavuzu yoktur, hayata uygulama rehberi vardır. Oysa bizler bir aleti kullanmadan önce onun kullanım kılavuzunu okuyarak kendimize göre bir şeyler yapmaya çalışırız. Ama uygulama rehberinde durum farklıdır. Kutsallar sizin için bir hayat programı belirler bu programa göre yaşadığınız zaman ilerde karşılaşacağınız korku endişe ve kaygıların olmayacağını ya da oluşmasına fırsat oluşmayacağını söyler. Ancak insan bunu kendisinin bir hiç olduğunu fark ettiği an anlar ki, iş işten geçmiş olur. Kutsalların hayatınıza katacağı bir değer, o zaman kalmamış olur.

Kutsalları kaybettiklerini alenen görenler, ya da gelecek tehlikeye karşı kendisinin bu tehlikeleri atlatacağını düşünmeyenler genellikle kutsalların manevi desteğiyle buradan çıkacaklarına inanırlar. Onun için de her gün kutsallar dillendirilir. Ve kutsallara inananların, bu kutsallar karşısında dilleri tutulur. Söyleyecekleri varsa onu da tehir ederler. Uygun adım yerinde say komutuyla sömürülmenin yeni başlangıcı için sözleşmeyi imzalamış olurlar.

Çılgınca bir yaşam sürenler ellerindekini kaybettiklerinde sabrın şükrün ve gariplerin hakkını gözetmenin ne kadar iyi olduğunu anlatmasının nasıl ki bir anlamı yoksa kutsalların hayatta bir karşılığın olmadığı ama korkular bacayı sardığı zaman her gün onunla konuşmak ve onun güzelliklerini anlatmakta hayata bir katkı yapmayacaktır. Vakit varken ve tren kalkmadan insan elindeki kıymetleri iyi tanımalıdır ki, hayatta yerini iyi kavrayabilsin…

Toplumsal algı olarak kutsal yaratmaya elverişli toplumlar, bu kutsalların daha çok ruhlarla ilişkide olduklarına inanarak onların ruhuna tapmalarına rağmen, yaratanın gönderdiğini de bir kutsal kabul edebilirler ancak o kutsal, insanların kendi elleri ile yarattığı kutsallar kadar hayatta karşılığı olmaz. Kahramanlar çıkarırlar ve bu kahramanların hala yaşadıklarını düşünerek, günlük yaşamdaki hesaplarını o kahramanlarına verebilirler. Çünkü o kutsal, insanın yarattığı kutsal olduğu için çok önemlidir. Ama yaratan, kutsal olarak hayata bu kadar müdahil olmaz, üstelik onun yerine insan kendi hayatının programını kendisi yapar. Tüm buna rağmen kutsalla karşılaşmayacakmış gibi bir yaşam sürer. Ama korkular bacayı sardığı zaman sabah akşam ondan medet umulur her yerde ismi zikredilir, ondan gelene eyvallah denir ama tüm bunlar içi boş sözlerden öteye gitmez.

Bu hayatı bağışlayan, semayı donatan, gece yolculuğu için yıldızlarla önümüzü aydınlatan, güneşi her gün hiç şaşmadan doğuran, yağmuru yağdıran rüzgârı var den bu güç, rutin hayatta bir yere sahip olmazken, rutini kaybetme endişesi oluştuğu zaman mı hatırlanmaya başlanır. Böylesi ortamlarda insanlar başlarına gelecek gazabın önemini ve şiddetini kavrayamadıkları için uyanıp kendilerine gelmeyi düşünmezler.                        “Biz de Musa ve Harun’un Rabbine iman ettik, şimdi mi? Dalgalar arasında kalıp su sizi yutmaya başladığı zaman mı aklınıza geldi, biz sizi hakikati görecek ve kavrayacak kadar yaşatmadık mı? Buna rağmen bu korkular karşısında sizlerin bu çırpınışlarının anlamlı olacağını sanıyorsanız sadece kendinizi alçaltırsınız.

İnsanlar kendi elleriyle yarattıkları kutsalların yerine, yaratanı kutsal olarak koymadıkları sürece, elleriyle yarattıkları kutsallarının sayısını arttıracaklardır. Yaratılan kutsallar artığı sürece, insanlar korku bataklığından ve endişe dolu karanlıklardan aydınlığa çıkamayacaklardır. Allah eğer kutsal bir varlık olarak yegâne güç ve kuvvet sahibi aziz ve intikam olduğuna inanılsa, insanı zorda kaldığı zaman ona yöneltmez. Her an onun gölgesinde yaşadığını ve şah damarından kendisine yakın olduğunu bilir. Yanlışlar hayatına kement atamaz. Yanlışların hayatın her noktasına bir mayın koyduğu yerde Yaratan hayatınızın hiçbir noktasında size hükmetmez iken, neden zorda kalındığında müracaat edilen yer o olur?

Yaratıcının hayatımıza müdahale etmesini istiyorsanız, hesabı ona verecek olarak yaşayacaksınız. Hesabı başka birine verecek gibi yaşayıp, darda kalındığı zaman ne olur, olsun o kadar yemek yedik ama çok savurduk 100 ödeyecekken hesap 1000 geldi diyenlerden hiç farklı olamazsınız, bir anda insanın basitleşerek küçülmesine mi, kendisini söz sahibi sanan bu varlığın hiçbir sözünün anlam ifade etmediğini görmesine mi, her şeyin kendisine ait olduğunu düşünürken neyi var neyi yok hepsinin elinden çıkmasına karşı koyamamasına mı, nereden bakarsanız bakınız anlamsızlıklardan bir rapor karşınıza çıkar.

Yaratan Allah’ın insanlara yardımı, yaratıcının yeryüzündeki hakkını verdiğiniz zaman olur. Yaratıcının hakkını gasp edenlerin Allah’tan yardım isteyecek ne yüzleri, ne avuç açacak elleri, ne de konuşacak dilleri olacaktır. Yaratanın hakkı, onun yarattığı, kendi ihtiyaçlarını karşılayamayan ya da karşılamakta çaresiz kalanları gözetmek ve onları en güzel şekilde ağırlamak ve uğurlamaktır. Bunları yapamayanların hayatlarına hükmedecek bir kutsal aramalarına gerek yoktur. Onlar kendi yarattıkları kutsallarının önünde hamuta dursunlar…

Siz, siz olun büyüklenme kulesinden megafonla büyüklük taslayıp, sonrasında hayatın içinde kum tanecikleri gibi rüzgârda savrulan, âmâ yok olmayla karşı karşıya kalınca el avuç açarak kendinizi çukura atmayın…

Karanlıkları reva görenler, karanlıklarda kalmayı arzulayanlardır. Karanlık yanı yoksa hayatınızın karanlıklardan tedirginlik duymazsınız. Herkesi yaşarken değerli görenler, yaratanın yeryüzünde hakkını koruyanlardır. Bunlar her dönemde yaratanın kutsallığını idrak ederek yaşayanlardır. İdrak yoksunu olanlardan beri olmak ümidiyle, kutsal yaratanların değil, kutsalın buruğunu yaşayanlardan olmak ümidiyle, karanlıklara kutsalı kalkan yapmadan, kutsalın gölgesinde yaşamayı murat ettiğin ortamlara bizleri eriştir Allah’ım…

Selam muhabbet

Ve dualarımla…

Bahadır Hataylı/29.03.2022/00.54

TOMURCUKLAR AÇARKEN DAMARLARIM MI PATLAYAN!

Dalların ucundaki yaprakların köklerinden çıkan tomurcuklar açılmadan, kokusu burun direklerimi kuşatmış sanki, nedir bu doğanın beni benden eden büyüleyici muhteşem kokusu!

Alışkın değilim ben böyle büyüleyici güzel kokuların beni kuşatmasına. Yaşadığım ortamın her yanından lağımlar patlamış öyle pis ve iğrenç kokular arasından geçtim ki, üzerime sinmesinler diye içlerinde durup bir nefes almayı bile kendime haram eyledim. Bu muhteşem tablo ile ansızın karşılaştığımda kendimi cennete sandım. Acaba burası cennet olabilir mi diye düşler âlemine dalıp gitmişken, üzerimden hızla ilerleyen ve akarak geçen yağmur yüklü bulutların serinleten nemi ile kendimden geçtim.

Bir bahar mevsiminde kırlangıçların kafileler halinde leyleklerden önce göç ederek geldiği yerde bunları canlı canlı yaşadım ben… Nergisler, sümbüller, leylaklar, tomurcuklanmış, bir güneş doğumuyla etrafa rengârenk güzellik ve koku salacakken, sesiz sakin durulmuş bir yürekle kendimi bunların içinde buldum.

Baharın karnında neler taşınmaz ki, onlara tanık olanlar ne dediğimi çok iyi anlarlar eminim. Güzden yaprakları sararak dökülmüş, bir rüzgârla savrularak gövdesinden uzaklara taşınmış, ancak kışın soğuk kasırga kar ve yağmurlarına boyun eğip, çamurlara batmış yaprakların geriden gelen torunlarıyla tanışır insan! Yeni bir başlangıcın tohumları ve müjdesi saklıdır baharın karnında, dudaklarına ulaşmamış ve dilinden dökülmeyen…

Baharın gözlerim hep şafak beklemiştir benim. Karanlık günlerin aydınlık şafağını, uzaklara giden dostların dönme şafağını, kırılan umutlarımın göverecek şafağını, gençliğimin ve olgunluğumun aklımı başıma taşımasının yakın olmasının şafağını, Çocukların korkusuzca göğün en yükseğinde uçurtmalarına kimsenin dokunmasını istemedikleri şafağı, aslında ben bir bahar mevsiminin her kıştan sonra yeniden canlanan her ortama ışık saçan evrenin şafağını yüreğinde taşıyan ama karanlıklara göğüs gerse de asla yenilmeyen, aydınlık umutların kararmayacak şafağı olduğumu söylemeliydim!

Yemyeşil çimenlerden geçerken, tırtılların korunmak için ördükleri ağın üstünden onları rahatsız etmeden atlamak en büyük sevincim olurdu benim. Tırtılın evine dokunmak sanki yüreğimden bazı damarlarım sökülüyormuş gibi acı duygulara boğardı beni… Yoncaların boyca uzarken dallarını koyunların kas kavlak yapıp sadece köküyle kendisini tanımladığı yerde, her türlü nimetler avucumun içinde yüzerken, kendimi tanımlamaktan aciz olup bitap düşmüş olamazdım. Onun için öncelikle kendimi arıyorken kendimle yeniden tanışma güzelliğine eriştim. Bu baharlar benim hayatımın ortasına mührünü basıp, kendinden bir parça olduğumu bana anlattılar. Her kıştan sonra nasıl canlanacağımın yolunu gösterdiler. Ben baharın içinde, umutları her kıştan sonra yeniden filizlenen, kırlangıçların uzaklardan getirdiği bir sıcaklık gibi, gönlümün her yanı ısınırken, Güneşin batmaması için olanca gücümle güneşe doğru koşarım ben…

Bahar çiçekleri can kan ve sıcaklık salar içime, ben onlarla silkinerek, bir anda gelirim kendime! Kendine gelmiş beni, baharın tomurcuklarından başka ne yolumdan edebilir ki, ömrüm boyunca tomurcukların koparılmadan çiçeğe ve meyveye dönmesi için çırpınan ben, bundan sonra gelen zorluklara aldırış etmeden yürümezsem, esen rüzgâr yapraklarımı savurup götürsün o zaman!

Anlayışsız dudaklar, baharın bağrında tomurcuklanıp çiçeklenecek, yüreğimin korumayı görev bildiği, çiçeklerimi onların okşamasına göz yumamam ben… Aşkların kıvılcımlandığı sevgilerin yüreklere kement attığı yerin iklimini tüm hücrelerime kadar yaşayarak buralara geldim ben… Baharla aramdaki köprünün başına haramilerden oluşan manganın başına keskin bir nişancı kurulmuş, bana doğrulttuğu silahın namlusunun geriye tepip alnının ortasından vurulacağından habersiz, baharı yok etmek için esen rüzgârın yönünü değiştirerek çiçeklerin kokusuna engel olmak istiyormuş… Bilmez misin be gafil, ariflerin bahçesinde bir çiçek tüm çiçekleri bekleyerek ondan sonra koroyla açılış sevinci yaparlar. O kadar sevincin içinde sen kimden neyi almak istersin de, baharı bize haram etmeyi seçersin…

Kayalardan akarken sesiyle etrafa ayrı bir güzellik katan sular, ayaklarımı içine soktuğumda beni biraz üşütse de yüreğimin sıcaklığı ile ısınıp bana yeniden baharla barışmam için dil dökerek, kışla arama girip baharı bana sevdiren bu kayalıkların üzerine az mı gün görmemiş sevgi ve sevdalarımı bıraktım… O sevdalarım bugün ayağa kalkmış baharla canlanıp bana yeni bir hayatın müjdesini vermeye çalışırken, kışın selamı ile ayıldım, ancak kışın üstüne bulut gibi kümelenmiş güzün haksızlığa uğradığını söylediği günlerin, sanki kâbusu çökmüş gibi beni bana yine bırakmadılar. Az kalsın alıp götürüyorlardı, ansızın ayıldım ve kendime gelerek kış uykusunun ardından güzel misk kokular eşliğinde baharın kendime geldim…

Baharın içinden doğan, baharın ötesinde kolları etrafı saran, dört mevsimin birinde, istediği zaman istediğini verecek olan yüce yaratıcı, neden böyle bir düzenin içinde bu kadar seçim hürriyeti verir. Seçme yetisini kaybetmiş benim için, baharın ne anlamı kalır ki, beni benden iyi bilen kâinatın tek sahibi, bundan sonra baharın uçmaya hazırlanan kanatlarının içine, kimin asil duruşunu saklamış olabilir… Asaletten yoksun nice düzenbazlar gördüm, hüneri olmadıklarından baharın içinde yer bulamadılar. Bahar, bağrına hançer saplanmış olanların acılarını dindirmek için, tüm çiçeklerin sevgi ve şefkat gösterisi yapmasına fırsat tanıdığından beri benim içimde kaynayan mahşer, sanki çağlayan su sesiyle sükûnete erdiren ırmaklara döndü… Irmaklar da akarken, yüreklerde konaklamak için sandalımın küreğini sakladım, kimse benden habersiz beni bahardan ayırmasın diye…

Ben baharın çocuğuyum, her mart ayında yeniden filizlenen çiçekler gibi etrafıma tomurcuklar serperim. O tomurcuklar benim düşüncelerimin tek sahipleneni olduklarından, beni alıp benden çok uzaklara götürüp, orada dostluğumuzu pekiştirirler. Doğa benim dostum kardeşim canım sırdaşım, eskimeyen gönüllere her daim ışıklar saçan dertli gönüllere gülücükler serpen, zamanın içinde en bahtiyar merhametli ve çoğalmaktan imtina etmeyen zamana Yenilmemiş mevsimlerin karayazılı bahtı kara anası… Hiçbir doğumdan kaçınmaz ama doğumdan sonra yaşadığı acılardan bir yol eylemiş kendine… Acılarla sevgiler izdivaca girince baharın patlayan tomurcuklar, yaşam saçar önümüze, yaşamın içinde kuşlar börtü böcek hayvanat insan ne varsa duyurun hepsine halaya kalksınlar benimle… Baharı karşılarken, yeni bir doğuma tanık olalım kışın soğuğu kalmasın üzerimizde…

Yine bir umut yine bir sevinç, yine bir bahar, yine çiçekler tomurcuğa dönmüşler benim gönlüm hepten sükûnete ermiş, kendinden geçerek baharın bahtına yazılmış olanları herkesin anlamadığı dilden tercüme yaparak hayata bir adım daha katmak istiyor, yaşamın tam da sonu denildiği akşamın karanlığında…

Sevgilerim hilesiz, sevinçlerim sebepsiz, gönlümün ısınması yüreğimin kadri kıymet bilen merhametli atışı beni, baharın koynunda sabahlamak için akşamın karanlığından alıp çiçeklerin ortasına bıraktı…  O çiçeklerle, çiçekler içinde bir güzel koku serperek yüzümdeki gerginliği yok ettim baharın kaynayan coşkusuna ortak olmak için…

Hoş geldin baharım benim, damarlarım senin sıcaklığınla ısınacak bunu biliyorum ve hep senin gelmeni sayıklarken çiçeklerin kokusuyla burnumun direğini yaraladım ben…

Selam sevgi ve muhabbetlerimle bahara yolculuk yaparken kıştan geçerek geliyorum ben…

Erol KEKEÇ/28.03.2022/01.56

DEVLETİ KUTSAMA BEDELİNİ ÖDE SİSTEM OLUŞTUR!

Aklından gerektiği gibi faydalanan toplumları, sürekli sömürmek ve onları galeyana getirecek duygusal sloganlarla kullanımında sınır olmayan halk gibi, kanını emerek onlardan faydalanma şansınız yoktur. Âmâ akıldan yoksun kitleleri, harekete geçiren duygusal uyaranlarla sürekli kullanmanız ve onların kanlarının son demine kadar onları sömürmeniniz çok kolaydır. Onlar, Balık hafızalı dedikleri türdendir.

Neden, İnsani yaşam uyaranlarına önem veren toplumlarda, sosyal uyarıcılar yaşam kalitesine hizmet etmediği sürece, insanların yaşamında bir etkiye dönüşmemektedir. Çünkü bu ortamlarda toplumsal bilinç, duyguların harekete geçirdiği anlık hazları doyuran bir algı değildir. Yaşamın istikrarını bozmadan düzenli ve devamlılığı olan bir yaşam standardının belirleyen ölçüsü olarak görülür. Ondan dolayıdır ki, toplumsal bilinç oluşuncaya kadar tüm halk olarak büyük acılar yaşarlar ama bu acıların etkisi onları doğru seçim yapacak duruma getirdiği andan sonra, akıl yaşamlarının dümenindeki kaptan olur. Hayat kural ve hukuka göre devam eder. Ahbap çavuş ilişkisiyle, toplumsal hayatı etkileyen kurumsal işleyişler sürdürülmez. Herkes kendisine verilmiş olan statünün rollerini toplumsal hukuk ve mesleklerinin toplumsal yaşamdaki eşgüdümü çerçevesinde oynar. Çünkü toplumsal hayatın sürekliliğinin, böyle bir etkileşim ve işleyişle ancak mümkün olduğunu bilerek, tamamıyla akılcı bir yaşam ortaya koyarlar.

Akılcılığın, hayatın sürekliliğinin oluşmasında toplumsal belirleyici, en önemli uyaran olarak görüldüğü ve tercih edildiği ortamlarda, her gelenin keyfine göre duygusal ve ideolojik sloganlarla toplumu sömürmesi ve onları kullanması mümkün değildir. Çünkü bu ortamlar, her şeye düşünce temelinde ve tutarlı yaşam ölçeğinde ortaya çıkacak geçerli kalıcı genele dönük fayda boyutunda bakarlar.

Böylesi toplumlar ne yazık ki, batıda gözümüze çarpmaktadır.     Batı dışında Güney Asya ve uzak Asya’da da görülür. Batı bugünkü yaşamını geçmişte kendi içindeki soylu mücadelesine borçludur. Sömürgecilik yaparak yönetimlerinin başka toplumların kaynaklarını sömürmesinin adı değil, onurlu mücadele… Ancak Ortaçağda dini dogmatik dayatmacı bir algının zulmünden kurtulmak için az can vermediler. Bilimsel doğrular Kilisenin açıklamaları ile örtüşmüyorsa bilim olarak görülmedi. Bu düşünce ve buluşlarında ısrarcı olanlar bedelini çoğu zaman canlarıyla ödeyerek, bugün ki yaşamların bedelini o zaman ödeyerek sonraki nesillerine armağan ettiler. Dolayısıyla bedeli çok pahalıya mal olmuş toplumlardan bu hayatları almak isterken, uğruna nasıl mücadele edildiğini ve kurbanlar verildiğini anlamadan o yaşamlardan oluşturacağınız hayatlar, sizler için çok yapay ve anlamsız olacaktır. Bedelini ödemeyenler o hayatların kıymetini anlayamazlar. Biz bedelini ödemediğimiz bir yaşamı, kendi topraklarımızın yönetimlerinden talepte bulunuyoruz. Hiçbir yönetim, toplumsal menfaatleri korumak ve toplumsal aidiyet kimliğinin sürekliliğini devam ettirmek için oluşmamışsa, size böylesi imkânlar sunmayacaktır. Üçüncü dünyanın, yönetenleri tarafından, atanmış olan ama halkları tarafından seçildikleri sanılan yöneticileri zaten bu talepleri asla karşılayamazlar. Dolayısıyla Üçüncü dünya ülkeleri öncelikle kendi yönetim anlayışlarını belirleme yetisine sahip değilken, ortaya konulmuş seçenekler arasından, tercih ettikleri ile sürekli mutlu olacakları bir ortamın geleceğini bekliyorlarsa; bu arzularına asla kavuşamayacaklardır. Şayet karşılaşırlarsa bunu bir ganimet bilmeleri gerekir. Olumsuzluklarına bakarak üzülmek boşa heder olmak olur.

Bu örneklemelerimden sonra özellikle üçüncü dünyanın ithal edilmiş yönetim algılarıyla, yerel yönetimlerini seçtiklerini sanan halklar, bu gafletlerinden uyanmaları ve kendilerine gelmeleri gerekir. Bir yönetim biçimi başka yerden alınmaz. Yönetim toplumun kendi coğrafi kültürel ve tarihsel köklerinden ortaya çıkan bir kaderdir. Toplumların süreklilik kazanmış alışkanlıklarıyla örtüşmeyen ve onlar üzerinde etkileyici ve belirleyici izler bırakacak kadar içselleştirilemeyen yönetimlerin, toplumsal sürekliliği sağlaması düşünülemez. Onun için, toplum olarak insanlar yaşadıkları ortamlardaki kemikleşmiş yanlışlara karşı mücadele ederek, doğruyu bedel ödeyerek ortaya çıkarmazlarsa, pansuman için başka yerden gelecek pamukların ve sargı bezlerinin hiçbiri, o ortamların kanayan yaralarındaki kanları durdurmaya yetmeyecektir. Bizim toplumda, bu gruplar arasındaki yerini, duygusal refleksleri çok baskın olmasıyla çoktan almıştır.

Yönetim demek, arada bir yönettiği halka doğru olduğu sanılan bir günlük haz aldırmak değil. Yönetim, doğruların süreklilik kazandığı, yanlışların arada bir ortaya çıkmasının topluma hiç denecek kadar etkisinin olmadığı, bir yaşam alanı oluşturmaktır. Bu tür yönetimler, emek harcanarak uğruna bedeller ödenerek ortaya çıkan yönetimlerdir. Buralarda toplumsal yaşam bir rutine girmiştir. Aksaklıklar, yok denecek kadardır, toplum içinde sarsıcı ve psikolojik sarsıntılar oluşturacak düzeyde etkileyici olmazlar. İnişli çıkışlı günlük haftalık, insanların yaşam içindeki tabakaları değişecek düzeyde ani toplumsal haraketliliklere rastlayamazsınız.

Dolayısıyla haklar, kazanılarak elde edildiği için, onların korunmasının gerekliliği de bir o kadar kutsal olur. Devlet en güçlü ve üstün toplumsal kontrol sistemi olarak, insanların bu kazanımlarını koruma ve devamlılığını sağlama görevini kendi üzerine alır. Devlet, bahanelerin üretildiği ve şikâyetlerin yapıldığı bir makam olmaktan çıkıp, doğrudan sorumlulukların en üst düzeyde yerine getirildiği, soyut ve genelleşmiş karizmatik kimliğe bürünmüştür. Devletin, bu kimlikle tanımlandığı yerde, insanların yeryüzünde güvende sınır tanımayacağı en üst düzeyde görünmez bir güce, sorumluluklarını devretmenin bilinciyle yaşadıklarına şahit olursunuz. Kendisi gibi herkesin düşünmediğini inanmadığını çok iyi bilir, ama onlardan kendilerine bir zararın dokunmayacağını da bilirler. Çünkü insanlar kendilerini korumak ve gelecek tehlikelere karşı en üst düzeyde kendileri adına kendilerine sahip çıkan bir kontrol sisteminin varlığının olduğunu bilirler. Devletin insanlar tarafından bu düzeyde algılanması ve ona karşı sorunsuz bir güven duygusu oluşturmalarının gerisinde, belli bir çaba ve emeğin onlara kazandırdığı bu gücün yanlış yapma ihtimalinin olmadığına inanmış olmalarıdır. Eğer insanlar kendi yönetimlerini kendi ortamlarındaki kültürel tarihi ve coğrafi dinamikleri dikkate alarak kendi köklerinden gelen bir değer olarak görürlerse devletin kendilerine yanlış yapacağına inanmıyorlar. Yanlış yapma ihtimalinin olma olasılığını atlamıyorlar, ancak sorumluluğu devlete yüklemiyorlar, çünkü devlet işleyen bir sistem olarak görülüyor, yanlışları şahısların beceriksizliğiyle ilişkilendirerek akılcı bir eylemle, yöneticilerini hemen değiştirebiliyorlar. Şayet sistem günün koşullarına göre ihtiyacı karşılayamaz durumda görünüyorsa, bunun içinde ideolojik saplantılardan uzak, bilimsel raporlar doğrultusunda aksamaların olabileceği bölümleri yenileyebiliyorlar. Çünkü devleti kendileri ortaya çıkarıyor ve kendi sorumluluklarını ona vererek, herkes için kurallı bir hayatın devamını istiyorlar. Devlet bu görevleri yerine getirdiği zaman kimse başkasının işine karışmıyor, herkes kendi sorumluluk alanında yapması gerekenin en iyisiyle uğraşıyor. Çünkü devlet, insanların kendilerine bir ayrıcalığın sunulması için ele geçirilmesi gereken makamlar olarak görülmüyor. Aksine kimseye ayrıcalık tanınmaması için organizeli bir güce sorumluluklarını devrederek böylesi olumsuzlukları ortadan kaldıran sistemin kendisidir. İşte, batı bu duruma gelebilmek için duygusal sloganlarla yaşamaktan kurtulup, aklı hayatın dümenine oturttukları için, bedelini geçmişte ödeyerek güven duyacakları sisteme kavuşmuşlar. Bu gün o sistem, kendilerini kendilerinden fazla koruyor. Oysa biz ve bizim gibi toplumlarda durumun hiç iç açıcı olmadığına aklı dengesi yerinde olan her insanoğlu bunu rahatlıkla fark edecektir.

Bugün toplum olarak kıvranıyoruz. Herkes iktidar şöyle olmalı böyle olmalı, kimisi daha ne yapsın yapmadığı bir şey kalmadı, gözünüze dizinize dursun, siz vatan hainisiniz gibi duygusal reflekslerle, karşılıklı saldırı oklarını kınlarından çıkarıp ok atma derdindeler. Çünkü burada, devlet kendi güvenirliğini oturtup insanların hepsinin hak ve hukuklarını garanti altına alarak, onlara huzurlu ve standart bir yaşamı herkesin kendi sorumluluk alanı içinde yapacağının en iyisini yapması için bir zeminini oluşturamadığından, hep eleştirinin odağında kendisi olmuştur. Devletin bu eleştirilerin odağından çıkması için, İktidara gelecek olan herkesin kendi taraflarına ayrıcalıklı imtiyazlı bir ortam oluşturma anlayışından çıkması zorunludur. Şu ana kadar biz kendi ülkemizde böyle bir algının varlığına şahit olamadık. Her gelen iktidar toplumsal yaşamın kalitesini yükseltmek ve insanlara en iyi ortamı sunmak için gelmedi, onlar devletin imkânlarını kullandı, birazda biz kullanalım kendi adamlarımızı kurumlara sokalım diye didindiler ve bu ahlak dışı insanlıktan uzak çıkışlarını da hep meşru temeller üzerine oturmak isteyip savundular. Bunda hiçbir istisna tutmuyorum, tüm iktidarlar bunun alasını yaptı, kimisi çok aşırı gitti, kimisi korkudan göze alamadı, ama günahları hep ortak oldu.

Devletin bir sistem olarak oluşması halinde, bunların varlığını göremezsiniz. Oysa bizim ülkemizde sistem diye bir şey yoktur. Kişilere ve politik görüşlere göre, ilkokul öncesi çocukların bazen yetersiz kaldığı ama gün içerisinde sürekli yapıp bozarak oynadığı bir yapbozdan farkı olmayan bir geleneğimiz var. Bu gelenekten bir devlet çıkaramazsınız. Yeri geldiği zaman üç bin yıllık devlet geleneği olan, asıl devleti yöneten bir ihtiyarlar meclisi var vs. gibi efsanelerden bahsedenler çok olur, ancak yaşadığımız hayata baktığımız zaman, vaktin birinde bir dağın başında kimsenin gitmeye cesaret edemediği bir dev yaşarmış, bu dev o kadar güçlüymüş ama onu gören kimse olmamış, çünkü onu gören hiç yokmuş, görmek için giden de bir daha geri gelememiş… Gibi anlatılan masallardaki gibi bir devlet geleneğimiz olduğu kesin gerisini anlatmayayım…

Devlet, kutsanan görünmez ama yaptırımları can yakan hayatı çekilmez kılan, her şeyin kendisi için olduğuna inanan bir dev değildir. Devlet yaptıkları ve ortaya koyduklarıyla insanları huzurlu yaşatarak kutsanan bir hayatı ortaya çıkaran görünmeyen ama merhameti her yerde hissedilen herkese yuva ve kol kanat olan topraktır. Toprak gibi bağrına basmayan bir devlet, devlet değil, ancak ceberut kutsanmış, yanına gideni yok eden bir dev gibidir. Biz, duygularıyla Devletin başına gelenleri uçuran, akılla düşündüğünde imha eden şakşakçıların seçtiği bir yönetici ve o yöneticinin işlettiği bir sistemi devlet olarak görmek istemiyorsak, o zaman ortaçağ Avrupa’sında Kiliseye karşı bedel ödeyen aydınlanma çağıyla rasyonalitenin egemen olduğu dönem gibi bir döneme girmek zorundayız. Bizim karanlık çağımız duyguları tavan yapmış ideolojik, adaletten uzak, çamuru kendi tarlasındansa çok güzel, ama gül başka bahçede açmış ise hiç kokusu olmayan çok kötü bir çiçek diyerek etrafı karartan bu karanlık ortaçağ bataklığından aklın aydınlık yanında buluşmaya ihtiyacımız var. İşte o aydınlık ortamda erdemliler bir araya gelir, erdemlilerin oluşturacağı sistem, akıl ahlak bilim adalet ve huzur temelinde yükselen bir abide olur. O zaman kutsanan devlet değil, insanların yaşamına dokunarak kendiliğinden kutsanan bir sistem ortaya çıkar.

Biz duygusunu bizim gibi toplumlar çok yanlış algıladık; biz, yanlışlarda ortak hareket edip, karanlıklarımızın aydınlığa çıkmasını önlemek değil, aydınlık yanlarımızı ne pahasına olursa olsun, hep birlikte sahiplenerek sonrakilere miras bırakacak ortamlar oluşturmamız olarak anlamak zorundayız. Çıkarlarının fanatik savunucusu olanlar, bu tavırlarını ortak menfaat olarak başkasına dayatarak, doğruluğun ölçüsünün sadece kendisi ve taraftarlarından olmadığını aklıselimle anlamanın kaçınılmazlığını idrak ederek yaşamalıyız. Doğruluk, bir sistemin uygulamalarından ortaya çıkacak yargıların gerçek yaşamda karşılığın olması olduğunu, aklımızla ortaya çıkaracağız. Hırsların etkisiyle kök salan duyguların, karanlık bir yaşam alanı oluşturmanın ötesinde, herhangi bir icraatının olmadığını kavrayacağız. Bu karanlıkların aydınlanması için kaybedeceğimiz menfaatlerin gitmesinden korkmadan, herkesi aydınlatacak ve geleceğe taşıyacak bir sistemin devamlılığı için ödenecek bedellere hazırlıklı olacağız ve ondan sonra evrensel bir sistemin bizim toplum için gerekliliğinin önemini kavrayarak herkesi kucaklayacak bir devlet anlayışının gelişmesi için, çıkar iskelesine demirlemiş olan gemilerin hepsini yakarak, yeni gemilerle denize açılacağız. İşte o zaman göreceksiniz ki, hiç ummadığınız ortamlardan küçük çıngılar, koyu karanlık bir yaşamı aydınlatmak için meşale olarak yanacaklar…

Biz böyleydik, böyleyiz gibi kendimizi dev aynasında görüp kendimizle yüzleşmeyi hiç düşünmediğimiz yaşamımızla barışacağız. Yarınlar için umut dağıtmaktan uzaklaşıp bu gün insanlığa dokunduracağımız bir faydayı ele alacağız. Bu günü imha edenlerin yarınları kurtarmayı bırakın, yarınlarda olmayacakları bir yaşamı nasıl kurtaracaklarını anlamalarına katkı sağlayacağız.600 yıllık imparatorluktuk yine oralara doğru gidiyoruz gibi kendi kendimizle ironi yaparak yaşamanın kimseye bir faydasının olmadığını kavramak zorundayız. Köse torun dedesinin sakalıyla övünürmüş, ”benim dedemin bir sakalı varmış ki, mübarek ta… Dizine kadar uzanıyormuş, nurlu bir insanmış gibi masalları insanlara anlatarak, insanların en kıymetli değeri olan sermayelerini çalarak onları iflasa mahkûm etmeyeceğiz… Toplumun iflas ettiği bir yerde yönetenlerin ve yönetimin karı söz konusu olamaz. Anneden göbek bağı ile beslenen bir çocuğun yaşaması için nasıl ki göbek bağı ile anne arasında bağ olmalı ki çocukta yaşasın… Yönetimlerin yaşaması da toplum ile arasındaki göbek bağına bağlıdır. Bu bağı koparan yönetimlerin hiçbirisi yaşamamıştır ve de yaşayamayacaktır. Manipülasyonlarla insanların gerçek bilgi akışını değiştirip, onları bir yere kadar belki yönlendirebilirsiniz, âmâ akıl duvarına tosladığı ve o bilgilerin gerçek kimliği anlaşıldığı zaman o duvarı aşmanız imkânsızdır. Ne yazık ki, bazı yönetimler halkı ile bu göbek bağını kopardığı, yöneticilerin etrafındaki soytarıların şaklabanlıkları ve sirk maymunu gibi daldan dala atlayarak insanları hipnoza çalışmaları, yönetenleri var etmeyecektir. Soytarıların geçim kaynağı sirklerde ne kadar bulunup, onları seyretmek için gelen seyircilerden alacağı alkışa bağlı olduğu için, onlar ha bire yöneticilerini bu oyunlarla avutarak karanlıkları aydınlık gibi sunmaya devam ederler. Ancak göbek bağı kesildiği için nasıl ki çocuk ölü doğacaksa, bu yönetimlerin sonuçta karşılaşacağı son, ölü doğan çocuklardan farklı olmayacaktır.

Biz, bu olumsuzlukların kendi toplumumuzda oluşmaması için, düşünsel yoğunluklarımızı bir ideal olmanın ötesinde, reel yaşamda karşılığı olacak önermelerle güncellemeliyiz ki, kutsanmış devleti değil, kutsanan sistemin oluşması için bir adım atmış olalım… Yoksa gelecek günlerin vaat edilen aydınlıkları, bulunduğumuz dönemin üzerimizdeki bulutlarını ve karanlıkları götürmeye yetmeyecektir. Geçmişin Güneşiyle de bu günün bulutlarının giderilemeyeceğini bilerek, kendi dönemimizin güneşiyle buluşup onunla aydınlanıp ısınalım, yoksa parçalarımızın hangi devin kazanında kaynayacağını hesap edecek zamana hasret kalabiliriz…

Son olarak, daha fazla ayrıntıya girmeden diyorum ki, duygusal hırslarımızın karanlıklarını, aydınlık ufukların kaptanlığına aklı getirerek kendimize gelelim ki, yarınlara söyleyecek bir sözümüz olsun… Yarınlar, ana sütü gibi arı duru halis ve katıksız insanlık huzurunu taşıyan, erdemliler limanında bekleyen, adalet gemisiyle okyanuslara açılacak, inançlara sığınmayan ama inançları özgürce yaşayacağı ortama taşıyarak, geleceğe giden bu gemide yerimizi acilen alalım…

Mevla’m ne eylerse güzel eyler, güzel günlere kavuşmak ümidiyle selam saygı muhabbet ve dualarımla…

Erol KEKEÇ/24.03.2022/02.16