Ferman gibi bir hayat Adam gibi bir Babanın ardından

1994’ün Temmuz ayıydı. Havanın içi bile yanıyordu. Dünya kendine göre dönüyor ama benim dünyam durmuştu. Saat 18.05’i gösterdiğinde, bir kapı daha kapandı, bir hayat daha toprağa girdi ama bir ferman da o anda mühürlenmişti: Adamlığın fermanı...

Ben babamın oğluyum. Bu öylesine söylenmiş bir cümle değildir. Bu bir soy bağını değil, bir ruh bağını, bir ilke zincirini, bir omurga mirasını anlatır. Çünkü benim babam, adamların tükendiği bir çağda “adam olmak” ne demektir diye yazdı yüreğime; bir alfabe gibi, harf harf, iz iz, can can…

O adam ki, adaletin olmadığı yerde din de olmaz derdi. “Cami doluysa, mahkemeler niye dolu evladım?” diye sorduğunda on üç yaşındaydım. Bir anda içimde bir şeyin yıkıldığını hissettim; dışarıdan değil, içeriden... O yaşta anlamıştım ki, adalet bir tabela değilmiş, bir mimari değil, bir sistem değil... bir duruşmuş. Ve işte o duruşu bana veren, ne bir okul oldu, ne bir üniversite, ne bir kitap. Bana babam verdi.

Onun ölümü, bir adamın ölümü değil; bir çağın kapanışıydı benim için. Çünkü o, gece yarısı bir komşunun kapısını çalıp, “Çocuğun hastaymış, gel seni hastaneye götüreyim,” diyebilecek kadar vefalıydı. Kimseye “Ben sana iyilik yaptım” demedi. Çünkü yaptığı iyiliği, bir lütuf değil, bir görev bilirdi.

Düşünüyorum da, babamın bana verdiği eğitimi, dünyadaki hiçbir müfredat karşılayamazdı. O, yaşadığı gibi öğretti. Ve öyle bir adamdı ki, onunla yaşadığım her gün bir ders, her anı bir nasihat, her hatırası bir ferman gibiydi.

Şimdi, onun ardından bu öyküyü kaleme alırken, kalbimden damlayan her kelime, onun gölgesidir. Bir babanın gölgesi, güneşin gölgesinden serindir. Çünkü içinde vakar, şefkat ve iz bırakır. Ben o gölgenin çocuğuyum.

Adamlık Alfabesi 

Babamın ilk harfi “A”ydı. Ama bu A harfi, “adamlık” demekti. Adamlık onun için sadece erkek olmak değildi. Sözünün eri olmak, elinle değil yüreğinle yaşamak, zayıfı ezmemek, haksızlığa el uzatmamak demekti.

Bir gün pazarda yaşlı bir amcayla pazarcı tartıştı. Herkes izliyordu. Babam araya girdi, tartışmayı ayırdı. Yaşlı adamın filesini taşıyıp evine kadar götürdü. Döndüğümüzde, “Baba neden yaptın bunu?” dedim. “Çünkü adam olmak, haksızlığı değil, hakkı taşımaktır evladım,” dedi.

İşte bu benim ‘adamlık alfabemde’ ilk harfti. Ardından ‘D’ geldi. Dürüstlük... Babamın ağzından yalan çıktığını görmedim. Ne çıkarı için, ne korkusundan... Ne makam, ne para, ne koltuk... Hiçbiri onun doğruluğunu eğip bükemedi.

Sonra ‘A’ yeniden geldi: Adalet. O, sadece adalet derdi. Din, namaz, oruç, hepsi onundu ama “Adaletsiz bir inanç, putperestlikten beterdir,” derdi. “Allah kul hakkıyla karşıma çıkarmasın beni,” diye dua ederdi.

Ve ‘M’ harfiyle tamamlandı adamlık alfabesi: Merhamet. Bir sokak köpeğine ekmek verdiğinde, “Allah onun üzerinden bize acıyı öğretiyor,” derdi. Evimizin arka bahçesindeki kiraz ağacının ilk meyvesini komşuya gönderirdi. Çünkü merhamet, onun için sadece acımak değil, paylaşmaktı.

Zamanın tahribatına direnen inşaat 

Zaman, adamları yavaş yavaş aşındırdı. Televizyonlar, cep telefonları, şatafatlı hayatlar, sözünü tutmayan büyükler, gözünü kaçıran küçükler derken, gerçek adamlar azaldı. Ama babam, o yıkıma direnen bir taş ustası gibiydi. Her sabah abdestle başlar, her akşam “Bugün kimseye eziyet ettim mi?” diye kendini yoklardı.

Hayatını bir yapı gibi ördü. Temeline dürüstlük koydu, kolonlarını sabırla dikti, çatısını dua ile örttü. Ve bu yapının anahtarı bana düştü. O yüzden onun ardından düşen sadece bir cenaze değildi; düşen, benim sorumluluğumdu.

Yaşamanın manasına Dair bir ferman 

Bugün, onun ölümünün yıl dönümünde, ben artık onun yaşı kadar değilim ama onun yürüdüğü yolda ayaktayım. Bu hikâye, sadece bir baba-oğul hikâyesi değil. Bu bir çağrı, bir ferman, bir uyarıdır:

Ey insanlar! Adamlık cinsiyette değil, kişilikte aranır. Adalet, konuşmalarda değil, tutumlarda yaşar. Merhamet, afişte değil, sofrada paylaşılır. Ve din; ritüel değil, karakterdir.

Babam öldü ama bana bir yol bıraktı. Bana bir ferman yazdı, yüreğime mühürledi: “İnsan gibi yaşa ki, bir gün insan gibi hatırlanasın!”

Bu öykü burada bitmez. Çünkü bir adamın mirası, mallarla değil, izlerle ölçülür. Babamın bıraktığı izler, gölgelerden değil, güneşten daha belirgin.

O yüzden bu öykü, bir babanın ardından yazılmış bir ağıt değil; bir çağrı, bir ferman, bir diriliştir. Ve bu satırları okuyan herkes, kendi adamlık sınavını yeniden düşünsün:

• Bugün birine haksızlık ettin mi?

• Mazluma arka çıktın mı?

• Eline, beline, diline sahip oldun mu?

• Çocuğunun gözünün içine bakınca utanıyor musun?

• Allah’ın huzurunda kendini savunabilir misin?

İşte babamın her gün sorduğu sorular... Ve benim her gün cevap aradığım aynalar...

Rabbim, o güzel adamı rahmetinle kuşat. Onun yüreğine yazdığın o fermanı, bizim ellerimize de ver. Onun gibi yaşayanlara, onun gibi ölenlere, onun gibi dirilenlere nasip eyle...

Ben babamın oğluyum. Ve onun adını yaşatmak için, adam gibi yaşamak zorundayım.

Bu öykü onun için. Ama aslında hepimiz için...

Erol Kekeç/20.07.2025/Sancaktepe/İST